روش های درمان تریسموس یا قفل شدن فک و تمرینات مخصوص برای رفع آن
تریسموس فک به وضعیت دردناکی در ماهیچه های جویدنی فک گفته می شود که دچار التهاب و انقباض شده اند، در چنین شرایطی فرد قادر به باز کردن کامل دهان خود نیست. در این بیماری، عضلات فک بیمار دچار گرفتگی شده و دلیل اصلی باز نشدن کامل دهان است. اکثر افراد توانایی باز کردن دهان خود، بیشتر از ۳۵ میلیمتر را دارند.
کسانی که به بیماری گرفتگی عضلات فک یا همان تریسموس مبتلا شده اند، کمتر از این مقدار دهان خود را باز کرده و مشکلات متعددی در تکلم، تغذیه، بهداشت دهان و دندان و بلع پیدا می کنند. در این مطلب توضیحاتی کامل در زمینه بیماری تریسموس، راه های دارویی و روش های درمان خانگی آن داده می شود.
قفل شدن فک یا بیماری تریسموس چیست؟
کسانی که ویژگی های زیر را دارند معمولاً به بیماری تریسموس مبتلا می شوند:
- کسانی که به تازگی دندان عقل آنها جراحی شده، دچار تریسموس دندان عقل می شوند.
- کسانی که به سرطان های سر و گردن مبتلا شده اند، معمولاً با پیشرفت بیماری تغییراتی در ساختار دهان و عضلات فک آن ها ایجاد می شود.
- کسانی که برای درمان سرطان نواحی سر و گردن، تحت پرتو درمانی قرار دارند.
بسیاری از افراد تصور دارند که بیماری کزاز با بیماری تریسموس یکی بوده، اما این باور کاملاً غلط است. کزاز یک بیماری عفونی بوده که بر اثر باکتری کلستریدیوم تتانی در بدن فرد ایجاد می شود. این بیماری واکسن مخصوص به خود را دارد و جزو بیماری های نادر محسوب می شود. فرد مبتلا به بیماری کزاز، معمولاً دچار اسپاسم عضلانی شده و در هر ناحیه از بدن او، اینه گرفتگی های عضلانی رخ می دهد. اما در صورتی که فرد مبتلا به تریسموس فک، در ناحیه سر و گردن دچار اسپاسم عضلانی می شود.
تغییرات ظاهری ایجاد شده بر اثر قفل شدن فک، می تواند شرایط را برای فرد بسیار دردناک تر و دشوارتر کند. در بیشتر افراد این بیماری به طور موقت حدود ۵ هفته طول کشیده و برطرف می شود. اما در برخی از افراد بیماری بیشتر طول کشیده و در صورت درمان نشدن، ممکن است هرگز فرد مبتلا بهبود نیابد. اگر پرتو درمانی علت اصلی بیماری تریسموس باشد، در کنار گرفتگی عضلات بافت فیبری اضافی در دهان فرد ایجاد شده که درمان آن را سخت تر می کند.
علائم تریسموس دهان
زمانی که فرد در باز کردن دهان خود دچار مشکل می شود، می توان گفت به تریسموس مبتلا شده است. اما بیماری مورد نظر علائم دیگری نیز به همراه داشته که شامل موارد زیر هستند:
- حتی زمانی که فک بی حرکت بوده، فرد در این ناحیه دردی را احساس می کند.
- گرفتگی فک
- سردرد
- احساس گرفتگی یا سفتی عضلات فک
- ناتوانی در بلعیدن یا جویدن برخی از مواد غذایی
- سخت انجام دادن فعالیت هایی مانند گاز زدن سیب، مسواک زدن دندان‌ها و باز کردن کامل دهان
درمان دارویی تریسموس
در صورتی که فرد برای درمان این بیماری، سریعتر از روش های مختلف استفاده کند، نتیجه بهتری می‌گیرد. از جمله روش های درمان برای این بیماری شامل موارد زیر هستند که عبارتند از:
استفاده کردن از دستگاه کشش فک
فرد باید دستگاه مورد نظر را بین هر دو فک خود قرار دهد، معمولاً فیزیوتراپ در حین استفاده از این وسیله، تمام آموزش های لازم را به شما داده تا چه حرکت هایی را در چه زمان هایی انجام دهید.
درمان های دارویی تریسموس
معمولا پزشک برای فرد جهت درمان داروهای ضد التهاب، داروهای شل کننده عضلات فک و مسکن ها را تجویز می کند. مصرف کردن داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی در کنار کورتیکو استروئیدها می تواند درد حاصل از این بیماری را در فرد کاهش دهد.
فیزیوتراپی تریسموس
در این روش درمانی انجام کشش و ماساژ دادن فک، می تواند به کمتر شدن درد و شل شدن عضلات این ناحیه کمک کند.
تغییر رژیم غذایی
بهتر است در زمان قفل شدن فک، در ایام بهبودی هرگز غذاهای ترد و سفت مصرف نکنید. در دوران این بیماری مصرف کردن غذاهای نرم و آبکی در رژیم غذایی بسیار مفید است.
طب سوزنی
در طب سنتی برای درمان تریسموس، از طب سوزنی به عنوان یک روش درمانی موثر استفاده می شود. طب سوزنی بر اساس تحقیقات انجام شده، درد بیمار را کمتر کرده و موجب استراحت عضلات این ناحیه می شود.
تمرینات مخصوص برای درمان قفل شدن فک
برای درمان قفل شدن فک یا همان تریسموس، می توانید به راحتی با انجام روش هایی بیماری خود را برطرف کنید. انجام برخی از حرکات فیزیکی در درمان این بیماری بسیار موثر هستند. با انجام دادن این تمرینات کششی فک، می توانید میزان درد و التهاب خود را کاهش دهید.
برای اینکه تمرینات مورد نظر سبب بهبودی شما شوند، بهتر است آنها را چندین بار به صورت روزانه انجام دهید. قبل از انجام دادن هر کدام از این تمرینات برای رفع گرفتگی عضلات فک، لازم است به مدت ۳۰ الی ۴۰ ثانیه عضلات این ناحیه را با حرکات دایره ای ماساژ دهید. از جمله تمرینات موثر در درمان بیماری تریسموس شامل موارد زیر هستند که عبارتند از:
- در مرحله اول باید دهان خود را تا حدی که قادر هستید، کاملاً باز کنید. سپس به مدت ۱۰ ثانیه در همین حالت دهان خود را نگه دارید و بعد آن را ببندید، این تمرین را پنج بار در طی روز تکرار کنید.
- تا جایی که قادر هستید دهان خود را باز کنید، سپس فک خود را به سمت راست حرکت داده و بعد دهان خود را ببندید. این تمرین را ۵ بار تکرار کرده و سپس برای سمت چپ فک آن را انجام دهید.
- با حرکت جلو و عقب، راست و چپ گردن خود را حرکت داده و سر خود را خم کنید. گوش های خود را در ناحیه شانه به مدت ۲۰ الی ۳۰ ثانیه نگه دارید.
درمان خانگی قفل شدن فک
علاوه بر انجام دادن روش های درمانی که توسط پزشک توصیه شده، می توانید با انجام دادن روش هایی در خانه درد خود را تسکین داده و بیماری خود را درمان کنید. این روش های خانگی برای درمان بیماری تریسموس عبارتند از:
ماساژ
گردنتان را صاف نگه داشته، قسمت هایی از عضلات فک که درد بیشتری را احساس می کنید، به مدت ۳۰ ثانیه با حرکات دایره ای ماساژ بدهید. سپس چانه خود را به قفسه سینه چسبانده و حدود ۳۰ ثانیه در همین حالت نگه دارید. بعد از تکرار کردن این حرکات، سر خود را به آرامی به سمت چپ، راست و به صورت دایره ای حرکت دهید. می توانید برای انجام دادن صحیح این حرکات از یک متخصص مغز و اعصاب، راهنمایی بگیرید.
مصرف کردن مکمل منیزیم
ماده معدنی منیزیم برای تنظیم درد، نقش بسیار مهمی در بدن دارد. طبق تحقیقات انجام شده مصرف این مکمل قبل و بعد از انجام عمل جراحی دهان، می تواند درد بیمار را کمتر کند.
محدود کردن مصرف کافئین
اسپاسم عضلات فک و علائم بیماری تریسموس، با مصرف کردن کافئین شدیدتر می شوند. کافئین میزان اضطراب و استرس فرد را در طی روز بیشتر کرده و به همین دلیل فرد بر اثر این استرس دندان های خود را بر روی فشار می دهد.
گرما درمانی
به مدت یک ربع بر روی عضلات فک خود یک حوله کاملاً گرم و مرطوب قرار دهید تا جریان خون در این ناحیه تقویت شده و عضلات آن شل شوند.
علت کم باز شدن دهان
بیماری تریسموس که در نهایت سبب می شود فرد نتواند دهان خود را به اندازه کافی باز کند، معمولاً به دلایلی رخ می‌دهد. در بیشتر موارد آسیب به عضلات فک به دلایل گوناگون، سبب ایجاد این بیماری در افراد می شود. دلایلی که سبب آسیب به عضلات فک و این بیماری می شوند عبارتند از:
ضربه
شکستگی فیزیکی، آسیب هایی را در عضلات فک ایجاد کرده و مانع باز شدن کامل دهان می شوند.
جراحی دندان
معمولاً بعد از انجام جراحی دندان، مخصوصاً دندان عقل، فک بیمار قفل شده و به اندازه کافی باز نمی شود. بهتر است بعد از انجام جراحی دندان عقل، مراقبت های توصیه شده توسط فرد انجام شود تا به بیماری تریسموس مبتلا نشود.
اختلال در مفصل گیجگاهی فکی
در هر دو طرف فک شما، مفصل گیجگاهی فکی وجود داشته که همانند لولای کشویی عمل می کند، این مفصل به جمجمه متصل بوده و با استفاده از آن می توانید دهان خود را کاملاً باز یا بسته کنید. اختلال به وجود آمده در این مفصل، سبب بیماری تریسموس و درد در بیمار می شود. اختلال در عملکرد این مفصل به دلایلی همچون ضربه، ناهماهنگی دندان ها، آرتروز، فشردن دندان ها و ساییده شدن آن ها بر اثر استرس یا اختلالات عصبی ایجاد می شود.
انجام پرتو درمانی برای درمان سرطان‌های گلو و سر
تومورهای ایجاد شده بر اثر سرطان سبب اختلال در عملکرد فک شده و در نهایت فرد به تریسموس مبتلا می شود. پرتودرمانی در روند درمان بیمار، به عضلات فک او آسیب وارد کرده و سبب به وجود آمدن بافت اضافی و زخم در این ناحیه می شود. بر اساس گزارش های صورت گرفته حدود ۱۰ الی ۴۰ درصد از افرادی که به سرطان سر و گردن مبتلا شده اند، با انجام پرتو درمانی مفاصل گیجگاهی فکی آنها نیز آسیب دیده و تاثیراتی در جویدن آنها می گذارد.
عوامل دیگری همچون بیماری های عضلانی، بیماری های عصبی، التهاب ها، فیبروز بافت نرم، اسکلرودرمی، ضربه به فک، ناهنجاری های مادرزادی، داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد تهوع، عفونت ها، سطوح بالای اضطراب، ناهماهنگ بودن دندان ها و ضعف عضلات اطراف فک می تواند سبب بیماری تریسموس شوند.
داروی شل کننده عضلات فک
داروهای بسیار زیادی به صورت بدون نسخه و تجویزی برای برطرف شدن اسپاسم عضلانی در داروخانه وجود دارند. این داروهای شل کننده، میزان اسپاسم عضلات فک کاهش داده و باعث شل شدن عضلات این ناحیه می شوند. ترکیبات موجود در این داروها بر روی اعصاب مرکزی تاثیر گذاشته و در نهایت فرد با مصرف کردن آنها درمان می شود. یکی از معروف ترین داروها برای رفع اسپاسم عضلات فک، متوکاربامول است. این دارو در بیشتر موارد برای درمان قفل شدن فک یا بیماری کزاز تجویز می شود.
داروی شل کننده عضلات عوارض جانبی همچون کاهش فشار خون، عصبی شدن، سردرد، سرگیجه و خواب آلودگی به همراه دارد. داروهایی که توسط پزشک برای رفع اسپاسم عضلات فک تجویز می شوند شامل تیزانیدین، اورفنادرین، متوکاربامول، متاکسالون، سیکلوبنزاپرین، کلرزوکسازون، کاریسوپرودول، آسپرین و کدئین هستند.
عوارض گرفتگی فک
اگر به مدت طولانی، عضلات فک دچار اسپاسم شوند می توانند عوارض جبران ناپذیری بر روی سلامت فرد بگذارند که شامل موارد زیر هستند:
- در دراز مدت مشکلات متعددی در دندان ها و دهان فرد ایجاد می شود. برای مثال به مینای دندان ها آسیب وارد شده و در نهایت سبب ترک دندان ها می شود.
- اگر بر اثر عفونت، قفل شدن فک در فرد ایجاد شده باشد، عوارضی همچون قرمز شدن پوست، درد فراوان و تورم در بیمار مشاهده می شود.
- باز نشدن کامل دهان، محدودیت هایی را برای فرد در زمان مسواک زدن ایجاد کرده و در نهایت دندان های فرد پوسیده خواهند شد. به مرور بر اثر رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان بر اثر باز نشدن فک، دهان بوی نامطبوع گرفته و عفونت‌هایی ایجاد می‌شود.
- کسانی که دندان های مصنوعی دارند، در زمان گرفتگی عضلات فک، مشکلات بیشتری را تجربه کرده و به راحتی نمی توانند دهان خود را باز یا بسته نگه دارند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
قفل شدن فک در اکثر موارد به صورت خود به خودی درمان می شود، اما زمانی که درد شما بیشتر شد و یا مشکلاتی در بلع و جویدن مواد غذایی پیدا کردید، باید هرچه سریعتر به پزشک مراجعه کنید. پزشک متخصص دهان، علت تریسموس را در شما پیدا کرده و از بهترین روش درمانی برای برطرف شدن اسپاسم عضلات فک استفاده می‌کند. بنابراین میزان درد شما کمتر می شود، همچنین مراجعه به پزشک سبب می‌شود عوارضی همچون ایجاد بافت فیبری در عضلات اطراف فک، اختلال در بلع، مشکل در آشامیدن یا خوردن در شما ایجاد نشود.
سخن پایانی
در این مطلب بیماری تریسموس یا همان قفل شدن فک، به همراه علائم و تمامی روش های درمان توضیح داده شد. بیماری مورد نظر جزوه بیماری‌های شایع و بسیار خطرناک نیست، اما در صورتی که به آن مبتلا شدید باید هرچه سریعتر درمان خود را آغاز کنید. در صورت نادیده گرفتن این بیماری، ممکن است مشکلاتی در تکلم یا بلع شما ایجاد شود. معمولاً بعد از تزریق بی‌حسی برای کشیدن دندان یا جراحی دندان عقل، عضلات فک دچار اسپاسم شده و تریسموس فک رخ می دهد. در این موارد داروهای ضد التهابی و شل کننده عضلات برای فرد تجویز شده تا بیماری او درمان گردد.
از جمله دلایلی که سبب قفل شدن فک فرد در خواب می شود، استرس فراوان است. با انجام روش های خانگی می توانید میزان استرس های خود را کاهش بدهید تا در زمان خواب به تریسموس مبتلا نشوید. در مواردی نیز فرد بر اثر بیهوشی، بعد از به هوش آمدن دچار گرفتگی عضلات فک می شود. در تمامی این موارد با روش های دارویی و خانگی می توان گرفتگی عضلات فک را درمان کرد.
منبع: (nih.gov)
