راهنمای انتخاب و خرید قطعات داخلی کامپیوتر
اگر تصمیم گرفته‌اید خودتان کامپیوترتان را جمع کنید، قدم اول آشنایی با این قطعات است. هر قطعه، وظیفه خاصی دارد و در خرید آنها نیز باید پارامترهای متفاوتی را گوشه ذهن داشته باشید. به این ترتیب در مواجهه با برندها و مشخصات فنی گسترده، به جای سردرگم شدن، محصولاتی را که مناسب نیاز شما نیستند، فیلتر می‌کنید.
مهم‌ترین قطعات سیستم، مادربرد، پردازنده، کارت گرافیک، رم، خنک‌کننده پردازنده، خنک‌کننده کیس و پاور هستند که در این راهنما نکات طلایی انتخاب آنها را می‌بینید. درباره انتخاب کیس نیز که میزبان این قطعات است، صحبت می‌کنیم. همراه ما باشید.
چگونه قطعات داخلی کامپیوتر را انتخاب کنیم؟
اسمبل کردن یک کامپیوتر شخصی، ترکیبی از دانش فنی، سلیقه شخصی و شناخت درست نیازها است. اول از همه، باید بدانید که سیستم خود را برای چه کاربردی می‌خواهید و سپس مطابق آن، قطعات را انتخاب کنید. انتخاب صحیح این محصولات، یک تیر است و دو نشان! رسیدن به بالاتر بهره‌وری و صرفه‌جویی در هزینه‌ها.
در ادامه، تک‌تک قطعات مهم داخلی سیستم را بررسی کرده و برای هرکدام، نکات و متغیرهای کلیدی را هنگام خرید مرور می‌کنیم.
مادربرد (Motherboard)
مادربرد، پایه و بستر اتصال سایر قطعات است. هیچ قطعه‌ای بدون هماهنگی با مادربرد کار نمی‌کند. انتخاب مادربرد به قطعاتی بستگی دارد که قرار است روی این بُرد نصب شوند. در مورد این قطعه هم انتخاب‌های متنوعی پیش رو دارید که بعد از اطمینان از سازگاری آنها با سایر قطعات، باید بودجه را مشخص کرده و قیمت روز مادربرد را رصد کنید.
در انتخاب مادربرد باید مشخصات زیر را بیش از هر چیز دیگری زیر ذره‌بین قرار دهید:
- نوع سوکت: باید با پردازنده انتخابی شما سازگار (مثلاً AM5 یا LGA1700)
- چیپ‌ست: عملکرد و امکانات مادربرد را تعیین می‌کند (مثل Z790 برای گیمینگ یا B660 برای کاربری‌های عمومی)
- تعداد اسلات‌های رم: مادربردهای حرفه‌ای امکان نصب رم بیشتر را دارند. اما بعضی‌ها فقط یک اسلات دارند و نمی‌توان رم دوم را روی آنها نصب کرد.
- درگاه‌های توسعه: اگر نیاز به کارت گرافیک دوم یا کارت کپچر دارید، به تعداد PCIe دقت کنید.
- پورت‌های :I/O برای اتصال دستگاه ورودی/خروجی باید درگاه‌های اتصال را بررسی کنید (مثلUSB-C ، HDMI یا LAN پرسرعت و…)
- اسلات M.2و :NVMe برای نصب حافظه‌های پرسرعت جدید لازم است.
پردازنده (CPU)
همه عملیات پردازشی، از ساده‌ترین دستورات تا پیچیده‌ترین محاسبات، از طریق CPU انجام می‌شود. بسته به کاربردهایی که در نظر دارید، معیارهای مختلفی در انتخاب آن مهم می‌شود. بر این اساس، اگر قصد خرید CPU برای کامپیوتر را دارید، ابتدا مشخص کنید سیستم را برای چه استفاده‌ای می‌خواهید. سپس موارد زیر را لحاظ کنید:
- تعداد هسته و رشته: برای کارهای مولتی‌تسک یا رندر، به تعداد هسته بیشتری نیاز دارید.
- فرکانس پردازش(GHz) : هر چه فرکانس بالاتر باشد، برنامه‌ها و بازی‌ها سریع‌تر اجرا می‌شوند.
- حجم کش:
- حجم کش: کش CPU با ذخیره‌سازی موقت داده‌های کاربردی، سرعت دسترسی پردازنده را به اطلاعات بالا برده و سیستم سریع‌تر می‌شود.
- پشتیبانی از تکنولوژی‌ها: مثل Hyper-Threading یا پشتیبانی از AVX برای پردازش‌های خاص.
- سازگاری با مادربرد و رم: سی‌پی‌یو باید از نظر سوکت، چیپ‌ست مادربرد و نوع/فرکانس رم پشتیبانی‌شده با مادربرد و رم سازگار باشد.
کارت گرافیک (Graphic Card)
اگر هدف شما بازی، طراحی سه‌بعدی، تدوین ویدیو یا حتی کار با مدل‌های هوش مصنوعی باشد، بدون کارت گرافیک قوی نمی‌توانید انتظار عملکرد مناسبی داشته باشید. در انتخاب این بخش نیز فاکتورهای زیر را بررسی کنید:
- مدل GPU و مقدار VRAM(حافظه گرافیکی): برای بازی‌های امروزی، کارت گرافیک با حداقل ۶ یا ۸ گیگابایت VRAM توصیه می‌شود.
- توان مصرفی (TDP): بررسی کنید پاور سیستم توان کافی برای تأمین انرژی کارت را داشته باشد.
- ابعاد کارت: بعضی کارت‌ها بسیار بزرگ هستند که باید مطمئن شوید که کیس (فضای فیزیکی)، مادربرد (اسلات PCIe و چینش قطعات)، و پاور (توان و کانکتور برق موردنیاز) با این ابعاد سازگارند.
- پورت‌ها: اگر چند مانیتور دارید یا پورت خاصی مثل HDMI 2.1 می‌خواهید، حتما وجود آنها را بررسی کنید.
- برند سازنده: برندهایی مثل MSI، ASUS و Gigabyte عملکرد و کولینگ بهتری داشته و متفاوت هستند.
رم (RAM)
رم، حافظه موقت سیستم است که داده‌ها را هنگام اجرا نگه می‌دارد. بدون رم کافی، حتی قوی‌ترین پردازنده هم عملکرد خوبی ندارد. موقع انتخاب و خرید انواع رم کامپیوتر، اولین قدم مشخص کردن ظرفیت مورد نیاز است. به طور کلی می‌توانیم سرنخ‌های زیر از ظرفیت مناسب رم بدهیم:
- 4GB: مناسب کار ساده با اینترنت و کارهای خیلی سبک (برای سیستم‌های خیلی قدیمی).
- 8GB: مناسب کارهای روزمره، آفیس، شرکت در کلاس آنلاین و استفاده عمومی.
- 16GB به بالا: مناسب گیمینگ، طراحی گرافیک، تدوین و کارهای حرفه‌ای و سنگین‌تر مثل برنامه‌نویسی پیشرفته یا کار با دیتابیس‌ها.
و اما بعد از انتخاب ظرفیت، باید درباره پارامترهای زیر تصمیم بگیرید:
- نوع رم DDR4/DDR5: DDR5 سرعت و پهنای باند بالاتری نسبت به DDR4 دارد و برای گیمینگ و پردازش‌های سنگین مناسب‌تر است؛ اما DDR4 با تأخیر کمتر و قیمت پایین‌تر همراه است.
- فرکانس (MHz): هرچه بالاتر باشد، سرعت انتقال داده بهتر است.
- تعداد ماژول‌ها: رم دوکاناله پهنای باند بیشتری دارد و داده‌ها را سریع‌تر بین رم و پردازنده منتقل می‌کند.
خنک‌کننده پردازنده (CPU Fan)
اگر پردازنده‌تان قدرتمند است یا قصد اورکلاک دارید، حتماً به خنک‌کننده قوی نیاز خواهید داشت. فن همراه برخی پردازنده‌ها کافی نیست و باید به فکر گزینه‌ای بهتر باشید. در انتخاب این قطعه نیز باید موارد زیر را در نظر بگیرید:
- بحث سازگاری: سازگاری با سوکت پردازنده و فضای داخل کیس
- نوع خنک‌کننده: بادی‌ها اقتصادی‌ترند، آبی‌ها خنک‌تر ولی گران‌تر و نیازمند نصب دقیق‌تر هستند.
- توان خنک‌کاری (TDP): حتماً باید با توان حرارتی CPU هم‌خوانی داشته باشد.
- نویز: خنک‌کننده‌های بی‌کیفیت صدای زیادی تولید می‌کنند.
خنک‌کننده کیس (Case Fan)
جریان هوای داخل کیس بر عملکرد تمام قطعات تأثیر می‌گذارد. بدون تهویه مناسب، دمای بالا باعث کاهش عمر قطعات می‌شود. در انتخاب این فن نکات زیر را فراموش نکنید:
اندازه: معمول‌ترین اندازه‌ها ۱۲۰ یا ۱۴۰ میلی‌متری هستند.
جریان هوا (CFM): هرچه بیشتر باشد، تهویه بهتر است.
میزان نویز (dBA): فن‌های ساکت‌تر برای استفاده خانگی و اداری بهترند.
نورپردازی: اگر به ظاهر سیستم اهمیت می‌دهید، مدل‌های RGB انتخاب خوبی هستند.
نوع اتصال به پاور یا مادربرد: برای عملکرد بهتر و کنترل دقیق‌تر، فن‌هایی با اتصال 4 پین PWM و کیس‌هایی با هدر PWM یا هاب فن توصیه می‌شوند.
منبع تغذیه (Power Supply)
منبع تغذیه یا پاور کامپیوتر یکی از حیاتی‌ترین قطعات در اسمبل سیستم است؛ چون وظیفه دارد برق را با ولتاژ و جریان مناسب به تمام قطعات برساند. برخلاف ظاهر ساده‌اش، انتخاب اشتباه پاور می‌تواند باعث ناپایداری سیستم، ری‌استارت‌های ناگهانی، کاهش طول عمر قطعات و در بدترین حالت سوختن آنها شود.
پاور خوب باید ولتاژها را با دقت بالا تنظیم کند، در برابر نوسانات برق مقاوم باشد و در مواقع اضطراری مثل اتصال کوتاه، سیستم را خاموش کند تا از آسیب جلوگیری کند. یک پاور بی‌کیفیت، حتی اگر وات بالایی داشته باشد، نمی‌تواند انرژی پایدار و ایمن را فراهم کند.
در انتخاب منبع غذیه متغیرهای زیر را آنالیز کنید:
- توان (Watt): بسته به نوع پردازنده و کارت گرافیک تعیین می‌شود. اغلب سیستم‌های گیمینگ نیاز به پاور ۶۵۰ وات یا بیشتر دارند.
- گواهی راندمان: مثل PLUS Gold 80 که به کارایی و مصرف انرژی بهتر کمک می‌کند.
- کابل‌کشی ماژولار: برای مدیریت بهتر کابل‌ها داخل کیس.
- ویژگی‌های حفاظتی: مثل OCP برای جلوگیری از جریان زیاد یا OVP برای جلوگیری از ولتاژ زیاد.
کیس (Case)
کیس، محفظه‌ای است که همه قطعات سخت‌افزاری در آن نصب می‌شوند و از آنها در برابر گردوغبار، ضربه و حرارت محافظت می‌کند. انتخاب کیس مناسب، جریان هوای خوب و فضای کافی برای نصب قطعات بزرگ‌تر مثل کارت گرافیک یا خنک‌کننده آبی را تضمین می‌کند. همچنین وجود پورت‌های کاربردی در پنل جلو و قابلیت مدیریت کابل‌کشی، اسمبل و امکان اتصال دستگاه‌های ورودی و خروجی را راحت‌تر می‌کند.
در انتخاب کیس مناسب، به نکات زیر دقت کنید:
- ابعاد: ATX، mATX یا Mini ITX بسته به مادربرد و فضای در دسترس.
- جریان هوای خوب: برای خنک نگه داشتن قطعات ضروری است.
فضای کافی: به‌خصوص برای گرافیک‌های بزرگ و خنک‌کننده‌های آبی.
امکانات اضافی: مثل فیلتر گرد و غبار، پورت‌های USB-C یا پنل شفاف.
کلام آخر
ساختن یک کامپیوتر شخصی از صفر، تجربه‌ای فراتر از صرفاً خرید یک دستگاه است؛ شما در این مسیر، نه‌تنها یک سیستم متناسب با نیازها و سلیقه خود می‌سازید؛ بلکه دانش فنی ارزشمندی نیز به‌دست می‌آورید که در آینده بارها به کارتان خواهد آمد. حالا که با وظیفه هر قطعه و معیارهای انتخاب آن آشنا شده‌اید، می‌توانید با اعتماد به نفس بیشتری وارد بازار شوید و قطعات را با صلاحدید شخصی و نیازهای خاص خود انتخاب کنید. البته اگر این اولین بار است، توصیه اکید ما این است که در این مسیر از یک کارشناس یا مشاور نیز کمک بگیرید.
