چشم مصنوعی یا پروتز چشم چگونه حرکت می کند؟
چشم مصنوعی یکی از ادوات حوزه پزشکی است که از دیرباز در کسانی که مجبور به تخلیه کامل یا جزئی از چشم خود شده‌اند مورد استفاده قرار می‌گرفته است. پیشینه این تجهیز به گذشته‌های دور و چیزی در حدود 4000 سال پیش باز می‌گردد. باید گفت که استفاده از چشم‌های مصنوعی دارای مزایای فراوانی برای افراد آسیب دیده می‌باشد که یکی از مهمترین آنها بازیابی زیبایی چهره شخص و افزایش اعتماد به نفس او می‌باشد.
چشم‌های مصنوعی را از چه موادی می‌سازند؟
از گذشته تا به امروز، چشم‌های مصنوعی از مواد مختلفی ساخته شده‌اند. برای مثال در گذشته های دور از استخوان و خمیر قیر نیز برای این منظور استفاده می‌گردید. اما نسل کنونی پروتزهای چشمی از موادی همچون شیشه و یا اکریلیک پزشکی (PMMA) ساخته می‌شوند. البته باید گفت ساخت چشم مصنوعی از جنس شیشه بدلیل معایب آن تا حد زیادی منسوخ شده است و امروزه به ندرت تولید می‌شود. در حال حاضر، غالب پروتزهای چشمی موجود در بازار از جنس اکریلیک پزشکی (PMMA) می‌باشند.
البته باید گفت که چند وقتی است نوع جدیدی از پروتزهای چشمی از جنس آکروکامپوزیت روانه بازار شده‌اند. این نوع چشم‌های مصنوعی که به همت متخصصان کلینیک تخصصی چشم مصنوعی ماهان تولید گردیده‌اند، معایب سایر پروتزها را ندارند و از وزن کمتری نسبت به باقی نمونه ها برخوردار می‌باشند.
آیا چشم های مصنوعی توانایی حرکت دارند؟
در پاسخ به این سوال باید گفت که جواب مثبت است و پروتزهای چشمی به جز مواردی خاص، همگی قابلیت حرکت دارند و بعنوان چشم مصنوعی متحرک شناخته می‌شوند. امروزه از طریق اتصال ایمپلنت های چشمی به ماهیچه های این ناحیه می توان حرکتی تقریبا مشابه با حرکت چشم سالم فرد ایجاد نمود.
البته باید توجه داشت که حرکت چشم مصنوعی کاملا شبیه حرکت چشم سالم نیست و در بهترین حالت تنها 70 درصد حرکت آن را پوشش می‌دهد. اما همین حرکت محدود اگر بصورت صحیح انجام شود، باعث خواهد شد که دیگران در اکثر مواقع متوجه استفاده شخص از پروتز چشم نشوند.
انواع مختلف چشم‌های مصنوعی
پروتزهای چشمی دارای انواع مختلفی هستند که با توجه به میزان و نوع آسیب وارده به چشم، یکی از آنها برای بیمار انتخاب می‌شود. البته باید در نظر داشت که قیمت چشم‌های مصنوعی مختلف با یکدبگر متفاوت است. انواع مختلف پروتز چشم عبارتست از:
- چشم مصنوعی آنتی پتوز
- پروتز چشم اوربیتال
- پروتز چشم اکریلیک
- اسکلرال شل اکریلیک
- پروتز چشم اکریلیک حفره دار
- چشم مصنوعی آکروکامپوزیت
ساخت چشم مصنوعی دارای چه مراحلی است؟
یک چشم مصنوعی برای اینکه بتواند مورد استفاده بیمار قرار بگیرد، باید مراحل مختلفی را برای ساخت طی کند. مراحل ساخت پروتز چشم به این صورت است که در ابتدا می‌بایست چشم فرد بصورت کامل یا نیمه تخلیه شود. سپس پس از گذشت مدت زمانی در حدود 6 تا 8 هفته از جراحی، باید ناحیه تخلیه شده اندازه گیری شود.
در مرحله بعد، برای ساخت ایمپلنت چشمی، قالب‌گیری توسط شخص آکولاریست انجام می‌گیرد. در مرحله آخر نواحی مردمک، عنبیه و سفیدی چشم بر روی پوسته اکریلیک به دقت نقاشی و رنگ آمیزی می‌شوند. البته توجه داشته باشید برای اینکه چشم مصنوعی دقیقا مشابه با چشم سالم باشد، گاهی تا چند مرتبه مراجعه به متخصص امری ضروری خواهد بود.
ایمپلنت چشمی چیست؟
ایمپلنت چشمی یک کره حفره دار است که از آن برای پر کردن ناحیه چشم و ایجاد حرکت چشم مصنوعی استفاده می‌گردد. در واقع این حرکت از طریق اتصال ایمپلنت به ماهیچه‌های این ناحیه ایجاد می‌شود. البته یکی از کاربردهای دیگر ایمپلنت نیز این است که پوسته اصلی چشم مصنوعی بر روی آن قرار می‌گیرد. از همین رو ایمپلنت‌های چشمی بعنوان یک جز مهم چشم های مصنوعی شناخته می‌شوند.
چه نکاتی را باید برای افزایش طول عمر پروتز چشم رعایت کرد؟
برای افزایش طول عمر پروتزهای چشمی و اینکه بتوان از آنها در مدت زمان طولانی‌تری استفاده کرد، حتما می‌بایست برخی از نکات را رعایت نمود. از جمله این نکات، می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- اگر پروتز را از حدقه بر می‌دارید حتما باید آنها را در جایی تمیز مانند دستمال کاغذی قرار دهید.
- تحت هیچ شرایطی، پروتزهای چشمی را با مواد الکلی تمیز نکنید. زیرا آسیب‌های جبران ناپذیری به آن وارد خواهد شد.
- تا حد امکان پروتز چشم را با دست لمس نکنید.
- در صورت خشکی باید از قطرات روان کننده استفاده نمایید.
- باید هر شش ماه تا یک سال به آکولاریست مراجعه نمایید تا از طریق پولیش خراش‌های ریز ایجاد شده را برطرف کند و به چشم جلایی دوباره ببخشد.
چشم‌های مصنوعی با قابلیت بینایی؟
در پاسخ به این سوال باید گفت که هنوز هیچ چشم مصنوعی وجود ندارد که بتواند بینایی انسان را همانند بینایی طبیعی به افراد نابینا بازگرداند. فقط پروژه‌هایی همچون آرگاس 2، که در حد آزمایشگاهی هستند توانسته‌اند نوعی درک بصری متفاوت از آنچه ما می‌بینیم را برای افراد نابینا ایجاد نمایند. در این روش از ارتباط بین یک سری الکترود جاسازی شده در سر و یک عینک مخصوص برای ایجاد درک جدیدی از بینایی برای افراد نابینا استفاده می گردد.
نتیجه گیری
چشم مصنوعی بعنوان یک تجهیز پزشکی امروزه بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد و افراد بسیاری از مزایای آن بهره می‌برند. چشم‌های امروزی از جنس اکریلیک پزشکی ساخته می‌شوند. فقط باید توجه داشت که پروتزهای چشمی نمی‌توانند بینایی افراد را به آنها بازگردانند ولی می‌توانند با حرکتی که دارند شرایطی ایجاد کنند که دیگران متوجه استفاده شخص از چشم مصنوعی نشوند.
ضمنا باید گفت که ساخت چشم مصنوعی، یک امر بسیار تخصصی است و می‌بایست توسط افرادی که دارای مهارت و مدارک لازم در این زمینه هستند انجام گردد. از اینرو مراجعه به مرکزی مجهز به پیشرفته‌ترین امکانات در این حوزه امری بسیار ضروری می‌باشد. کلینیک تخصصی پروتز چشم ماهان که از آخرین متدهای ساخت چشم مصنوعی بهره می‌برد و مجهز به آخرین فناوری‌های این حوزه می‌باشد، یک انتخاب عالی خواهد بود. این مرکز با بهره‌مندی از کادری حرفه‌ای چندین سال است که بهترین خدمات را در اختیار هموطنان عزیز قرار می‌دهد.
