بیوگرافی عباس معروفی / از آغاز تا زندان، تبعید و خلق شاهکارهای ادبی
عباس معروفی، نگینی درخشان در آسمان ادبیات پارسی، با آثاری جاودان و روحی سرکش، نامی است که تا ابد در قلب دوستداران ادب ایران خواهد درخشید. او با خلق شاهکار بی‌بدیل «سمفونی مردگان»، نه‌تنها جایگاهی والا در ادبیات معاصر ایران یافت، بلکه جهانیان را نیز به تحسین واداشت. اگر شما نیز، همچون من، شیفته قلم جادویی این نویسنده بزرگ ایرانی هستید، با ما در این سفر ادبی همراه شوید تا با هم، گوشه‌هایی از زندگی پرفرازونشیب این هنرمند بی‌همتا را کاوش کنیم و از دریچه‌ای نو به دنیای او بنگریم.
فهرست موضوعات این مطلب
زادگاه و سال‌های آغازین
عباس معروفی در سال ۱۳۳۶، در دل پایتخت پرهیاهوی ایران، تهران، چشم به جهان گشود. خانواده او، ریشه در سنت‌های بازار و فرهنگ تجارت داشتند. پدرش، مردی سخت‌کوش و پایبند به رسوم، آرزو داشت که پسرش راه او را در پیش گیرد و در پیچ‌وخم‌های بازار، تاجری موفق شود. اما قلب عباس، از همان کودکی، در جای دیگری می‌تپید. او که روحی ناآرام و ذهنی کنجکاو داشت، به جای سوداگری، به سوی جهانی دیگر کشیده شد: جهان واژه‌ها و داستان‌ها. در چهارده‌سالگی، با شوق و اشتیاقی بی‌حد، به مطالعه و نسخه‌برداری از آثار آنتوان چخوف، نویسنده بزرگ روس، پرداخت. این آشنایی، گویی کلیدی بود که درهای دنیای سحرآمیز ادبیات را به روی او گشود و او را برای همیشه به این مسیر پرماجرا پیوند داد.
تحصیلات و سال‌های معلمی
عباس، تحت فشار خواسته‌های پدر، در رشته ریاضی دیپلم گرفت، اما قلبش هرگز با اعداد و معادلات هم‌نوا نشد. او در دانشگاه، راهی را برگزید که با روحش هم‌خوانی داشت: ادبیات. در رشته ادبیات دراماتیک تحصیل کرد و با عشقی عمیق، خود را در این وادی غرق نمود. پس از فارغ‌التحصیلی، به شغل شریف معلمی روی آورد و به مدت ده سال، در دبیرستان‌های معتبر تهران، از جمله هدف و خوارزمی، به تدریس ادبیات پرداخت. او در کلاس‌های درس، نه تنها دانش‌آموزان را با زیبایی‌های ادب پارسی آشنا کرد، بلکه خود نیز از این تجربه، درس‌های بسیاری آموخت که بعدها در آثارش بازتاب یافت.
پیوند با بزرگان ادب: هوشنگ گلشیری و دیگران
عباس معروفی از همان دوران مدرسه، با مطالعه آثار نویسندگان بزرگ، به دنیای نویسندگی نزدیک شد. روح تشنه او برای آموختن و خلق کردن، او را به سوی چهره‌های برجسته ادبیات ایران کشاند. در سال ۱۳۵۴، در هجده‌سالگی، با محمد محمدعلی، نویسنده معاصر، آشنا شد. این دیدار، گامی مهم در مسیر حرفه‌ای او بود. چهار سال بعد، در سال ۱۳۵۸، پس از تلاش‌های پیگیرانه، موفق شد با هوشنگ گلشیری، یکی از برجسته‌ترین نویسندگان زمان خود، ملاقات کند. او با شجاعت، نمونه‌ای از نوشته‌هایش را به گلشیری نشان داد و این دیدار، سرآغاز رابطه‌ای عمیق و تأثیرگذار بود. گلشیری، که از استعداد معروفی شگفت‌زده شده بود، او را به شرکت در کلاس‌های داستان‌نویسی خود دعوت کرد. این کلاس‌ها، برای عباس، گویی دانشگاهی واقعی بودند که او را به سوی حرفه‌ای شدن در نویسندگی هدایت کردند. در همان سال، آشنایی با محمد سپانلو، شاعر و نویسنده نام‌آشنا، نیز به او فرصتی داد تا زیر نظر این استاد، قلمش را صیقل دهد و به پختگی بیشتری دست یابد.
مطلب مشابه: جملات هوشنگ گلشیری (متن های ادبی و قشنگ از نویسنده بزرگ ایرانی)
«روبروی آفتاب»: نخستین گام در داستان‌نویسی
بخت با عباس یار بود که در کنار بزرگانی چون سپانلو و گلشیری، راه خود را بیابد. تنها یک سال پس از دیدار با سپانلو، در سال ۱۳۵۹، او اولین داستان کوتاه خود را با عنوان «روبروی آفتاب» منتشر کرد. این داستان، که با ظرافت و عمق نوشته شده بود، نوید ظهور نویسنده‌ای توانمند را می‌داد. انتشار این اثر، نه‌تنها اعتمادبه‌نفس عباس را تقویت کرد، بلکه او را به‌عنوان چهره‌ای نوظهور در ادبیات ایران معرفی نمود.
کانون نویسندگان و ماجرای پلمپ
عباس معروفی، با خلق آثار درخشان و روحیه‌ای مبارز، به عضویت کانون نویسندگان ایران درآمد. اما دهه ۶۰، دورانی پرتلاطم برای نویسندگان و روشنفکران ایران بود. با آغاز موج جدیدی از محدودیت‌های سیاسی، کانون نویسندگان ایران غیرقانونی اعلام شد و در تابستان ۱۳۶۰، ساختمان آن توسط دادستانی انقلاب پلمپ گردید. در این میان، عباس معروفی، به همراه گروهی از اعضای برجسته کانون، از جمله احمد شاملو، هوشنگ گلشیری، باقر پرهام، محمد محمدعلی و محمد مختاری، با شجاعتی مثال‌زدنی، پلمپ را شکستند و اسناد ارزشمند کانون را به مکانی امن منتقل کردند. این اقدام، نه‌تنها جان بسیاری از اعضای کانون را حفظ کرد، بلکه نشان‌دهنده تعهد عمیق معروفی به آزادی بیان و ادبیات بود.
مجله گردون: پناهگاهی برای ادبیات
در سال ۱۳۶۹، عباس معروفی با تأسیس مجله ادبی «گردون»، گامی بلند در راستای اعتلای ادبیات ایران برداشت. او خود سردبیری این مجله را بر عهده گرفت و با جدیت، به فعالیت در حوزه مطبوعات ادبی پرداخت. مجله گردون، نه‌تنها بستری برای انتشار آثار نویسندگان جوان و بااستعداد فراهم کرد، بلکه با ایجاد «جایزه قلم زرین گردون»، به تشویق و پرورش نسل جدیدی از نویسندگان کمک نمود. یکی از مهم‌ترین اقدامات این مجله، تلاش برای احیای فعالیت کانون نویسندگان ایران بود. در سال ۱۳۶۹، جلسات سومین دوره کانون آغاز شد و در سال ۱۳۷۱، به انتشار بیانیه تاریخی «ما نویسنده‌ایم» انجامید که ندای آزادی بیان و استقلال نویسندگان را بار دیگر بلند کرد.
زندان، محکومیت و آزادی
دهه ۶۰، دورانی بود که فعالیت‌های مطبوعاتی در ایران به شدت محدود شده بود. اما عباس معروفی، با روحیه‌ای آزاد و نترس، در محله گردون به فعالیت‌های ادبی و فرهنگی خود ادامه داد. این جسارت، اما، برای او هزینه‌هایی در پی داشت. او به دلیل فعالیت‌هایش توقیف و زندانی شد و در دادگاهی جنجالی، به اعدام محکوم گردید. اما در دادگاه تجدیدنظر، بی‌گناهی او به اثبات رسید و آزاد شد. پس از آزادی، معروفی تا سال ۱۳۷۴ به فعالیت‌های خود ادامه داد و مجله گردون را با همان شور و اشتیاق اداره کرد. اما بار دیگر، فشارها بر او شدت گرفت و این‌بار به شلاق و یک سال زندان محکوم شد. این محکومیت، نقطه عطفی در زندگی او بود که مسیرش را برای همیشه تغییر داد.
تبعید: از ایران تا آلمان
در سال ۱۳۷۴، عباس معروفی ناچار به ترک وطن شد. او ابتدا به پاکستان رفت و سپس راهی آلمان شد. در آلمان، از بورس «خانه هاینریش بل» بهره‌مند شد و مدتی نیز به‌عنوان مدیر این مؤسسه فعالیت کرد. اما زندگی در تبعید، برای او آسان نبود. برای تأمین مخارج زندگی، به کارهای مختلفی روی آورد، از جمله مدیریت شبانه یک هتل. مهدی شجاعی، دوست قدیمی معروفی از دوران دبیرستان، در توصیف این دوران نوشته است: «عباس هرگز قصد رفتن نداشت. او تمام صبر و سماجتش را برای ماندن به کار بست، اما عزم دیگران برای راندنش جزم بود. او میان مرگ و گریز، چاره‌ای جز انتخاب دومی نداشت.» این کلمات، عمق درد و رنج تبعید را در زندگی معروفی به‌خوبی نشان می‌دهند.
«سمفونی مردگان»: شاهکاری جاودان
عباس معروفی با نگارش آثار متعدد، به نویسنده‌ای صاحب‌سبک تبدیل شد، اما این رمان «سمفونی مردگان» بود که او را به اوج شهرت رساند. این رمان، که در سال ۲۰۰۱ برنده جایزه بنیاد انتشارات ادبی فلسفی سورکامپ شد، داستانی چندلایه و عمیق است که از زوایای مختلف روایت می‌شود. شخصیت اصلی داستان، شاعری جوان به نام آیدین است که در برابر تعصبات و سخت‌گیری‌های پدر سنتی خود قرار می‌گیرد. معروفی در این اثر، با ظرافتی بی‌نظیر، دردسرها و چالش‌های یک روشنفکر در سال‌های ۱۳۱۰ تا ۱۳۳۰ ایران را به تصویر می‌کشد.
داستان در شهر اردبیل رخ می‌دهد و حول خانواده‌ای شش‌نفره می‌چرخد. جابر اورخانی، پدر خانواده، تاجری متمول و متعصب است که سه پسر و یک دختر دارد. یوسف، پسر ارشد، در جریان جنگ جهانی دوم، در خیال پرواز، خود را از پشت‌بام به پایین پرتاب می‌کند و فلج می‌شود. آیدین، پسر دوم، روشنفکری است که شب‌ها به مطالعه و شعرسرایی می‌پردازد و آرزوی ادامه تحصیل دارد، اما با مخالفت‌های شدید پدر روبه‌رو می‌شود. این فشارها، او را وادار به ترک خانه می‌کند. آیدا، دختر خانواده، که در حاشیه قرار دارد، در هفده‌سالگی ازدواج کرده و به آبادان می‌رود، اما چند سال بعد، خبر خودسوزی او در روزنامه‌ها منتشر می‌شود. اورهان، کوچک‌ترین فرزند، با طمع و حسادت، راه پدر را در پیش می‌گیرد و برای تصاحب میراث خانواده، دست به جنایاتی هولناک می‌زند.
«سمفونی مردگان» نه‌تنها به دلیل ساختار پیچیده و روایت چندصدایی‌اش مورد تحسین قرار گرفت، بلکه به خاطر عمق روان‌شناختی و بازتاب واقعیت‌های اجتماعی ایران، به اثری ماندگار تبدیل شد.
کتاب‌فروشی صادق هدایت: پناهگاهی در تبعید
عباس معروفی در آلمان تلاش کرد تا مجله گردون را بار دیگر احیا کند، اما مشکلات مالی و لجستیکی، این آرزو را ناکام گذاشت. بااین‌حال، او از پا ننشست و به فعالیت‌های فرهنگی روی آورد. او «خانه هنر و ادبیات هدایت»، بزرگ‌ترین کتاب‌فروشی ایرانی در اروپا، را در خیابان کانت برلین تأسیس کرد. این کتاب‌فروشی، نه‌تنها مرکزی برای فروش کتاب‌های پارسی بود، بلکه به محلی برای گردهمایی نویسندگان و دوستداران ادبیات تبدیل شد. معروفی همچنین از سال ۱۳۸۲، کلاس‌های داستان‌نویسی خود را در همین مکان برگزار کرد و به تربیت نسل جدیدی از نویسندگان پرداخت. نشر گردون نیز در این مکان تأسیس شد و تاکنون بیش از ۳۰۰ عنوان کتاب از نویسندگان تبعیدی و آثار ممنوعه در ایران را منتشر کرده است.
زندگی شخصی: گوشه‌ای از قلب معروفی
اطلاعات چندانی درباره زندگی شخصی عباس معروفی در دست نیست، اما می‌دانیم که او با اکرم ابویی، نقاش و هنرمند ایرانی که در آلمان تحصیل کرده بود، ازدواج کرد و صاحب دو دختر شد. زندگی خانوادگی او، گویی پناهگاهی در برابر طوفان‌های زندگی در تبعید بود.
پایان یک سفر: بیماری و درگذشت
در شهریور ۱۳۹۹، عباس معروفی برای اولین‌بار از ابتلایش به سرطان خبر داد. او در یادداشتی تلخ نوشت: «سیمین دانشور به من گفت: غصه یعنی سرطان! غصه نخوری یکوقت، معروفی! و من غصه خوردم.» این کلمات، عمق درد و رنجی را که در سال‌های تبعید تحمل کرده بود، نشان می‌دهند. سرانجام، در روز پنج‌شنبه، ۱۰ شهریور ۱۴۰۱، عباس معروفی در ۶۵سالگی، در غربت چشم از جهان فروبست. اما آثار او، گویی ستارگانی در آسمان ادبیات، همچنان می‌درخشند و راه را برای آیندگان روشن می‌کنند.
نگاهی به فلسفه معروفی: ادبیات، عشق و امید
عباس معروفی معتقد بود که نویسنده، نه فیلسوف است و نه جامعه‌شناس، بلکه وظیفه‌اش خلق داستانی زیبا و تأثیرگذار است. او رمان را جهانی از تداعی‌ها می‌دانست؛ جهانی که از یک بو به یک صدا، از یک صدا به یک فضا، و از یک فضا به یک رویا سفر می‌کند. برای او، نوشتن، گویی گریستن بود؛ اشکی که از عمق جان برمی‌خاست. او می‌گفت: «هر کتاب، یک زندگی است.» و این زندگی، در آثارش، به‌ویژه «سمفونی مردگان»، به زیبایی تجلی یافت.
معروفی، حتی در تلخ‌ترین آثارش، همواره بذر امید می‌کاشت. در «سمفونی مردگان»، با وجود تمام تراژدی‌ها، شخصیت‌های المیرا و سهراب، نمادی از ادامه حیات و امید به آینده‌اند. او باور داشت که اثر ادبی، حاصل تپش قلب یک نویسنده است و این تپش، تا ابد در کلماتش زنده خواهد ماند.
مطلب مشابه: جملات صادق هدایت | سخنان صادق هدایت با موضوعات فلسفی و مفهومی
دانستنی و نکات جالب درباره عباس معروفی
عباس معروفی، یکی از برجسته‌ترین نویسندگان معاصر ایران، با آثار عمیق و تأثیرگذارش، جایگاه ویژه‌ای در ادبیات پارسی دارد. زندگی پرفرازونشیب و آثار ماندگار او، پر از نکات و دانستنی‌های جذابی است که می‌تواند برای دوستداران ادبیات و علاقه‌مندان به زندگی این نویسنده، بسیار خواندنی باشد. در ادامه، به برخی از نکات جالب و کمتر شنیده‌شده درباره عباس معروفی می‌پردازیم:
۱. تأثیر چخوف بر نوجوانی معروفی
عباس معروفی از چهارده‌سالگی به مطالعه و نسخه‌برداری از آثار آنتوان چخوف، نویسنده بزرگ روس، پرداخت. این علاقه زودهنگام به چخوف، نه‌تنها نشان‌دهنده عمق ادبی او در سنین پایین بود، بلکه تأثیر عمیقی بر سبک داستان‌نویسی‌اش گذاشت. معروفی بعدها در مصاحبه‌هایش از چخوف به‌عنوان یکی از مهم‌ترین الهام‌بخش‌های خود یاد کرد و گفت که چخوف او را به دنیای جادویی ادبیات کشاند.
۲. شغل‌های متنوع در تبعید
پس از مهاجرت اجباری به آلمان در سال ۱۳۷۴، معروفی برای تأمین مخارج زندگی، به مشاغل مختلفی روی آورد. یکی از جالب‌ترین این مشاغل، مدیریت شبانه یک هتل بود. این تجربه، نشان‌دهنده روحیه مقاوم و سازگار او در برابر سختی‌های زندگی در غربت است. او همچنین مدتی به‌عنوان مدیر در «خانه هاینریش بل» فعالیت کرد و بعدها با تأسیس کتاب‌فروشی «خانه هنر و ادبیات هدایت» در برلین، به یکی از مراکز فرهنگی مهم برای ایرانیان در اروپا تبدیل شد.
۳. تأسیس بزرگ‌ترین کتاب‌فروشی ایرانی در اروپا
معروفی در برلین، «خانه هنر و ادبیات هدایت» را بنیان نهاد که بزرگ‌ترین کتاب‌فروشی ایرانی در اروپا محسوب می‌شود. این مکان، نه‌تنها برای فروش کتاب‌های پارسی، بلکه به‌عنوان مرکزی برای برگزاری کلاس‌های داستان‌نویسی، جلسات ادبی و انتشار آثار نویسندگان تبعیدی فعالیت داشت. نشر گردون، که در همین مکان تأسیس شد، بیش از ۳۰۰ عنوان کتاب ممنوعه یا متعلق به نویسندگان تبعیدی را منتشر کرد.
۴. شجاعت در ماجرای پلمپ کانون نویسندگان
در تابستان ۱۳۶۰، زمانی که ساختمان کانون نویسندگان ایران توسط دادستانی انقلاب پلمپ شد، عباس معروفی به همراه چهره‌هایی چون احمد شاملو و هوشنگ گلشیری، با شجاعتی کم‌نظیر، پلمپ را شکستند و اسناد کانون را به مکانی امن منتقل کردند. این اقدام، نه‌تنها جان بسیاری از اعضای کانون را حفظ کرد، بلکه نشان‌دهنده تعهد عمیق معروفی به آزادی بیان و دفاع از حقوق نویسندگان بود.
۵. محکومیت به اعدام و شلاق
یکی از نکات تکان‌دهنده در زندگی معروفی، محکومیت او به اعدام در دهه ۶۰ به دلیل فعالیت‌های ادبی و مطبوعاتی‌اش بود. خوشبختانه، در دادگاه تجدیدنظر، بی‌گناهی او به اثبات رسید و آزاد شد. اما این پایان فشارها نبود؛ او بعدها به شلاق و یک سال زندان محکوم شد که این محکومیت، او را وادار به ترک ایران کرد. این تجربه‌ها، تأثیر عمیقی بر آثار و دیدگاه‌های او گذاشت.
۶. سمفونی مردگان و جایزه بین‌المللی
رمان «سمفونی مردگان»، شاهکار معروفی، در سال ۲۰۰۱ برنده جایزه بنیاد انتشارات ادبی فلسفی سورکامپ شد. این رمان، که به دلیل روایت چندلایه و سبک خاصش مورد تحسین قرار گرفت، داستان خانواده‌ای در اردبیل را از زوایای مختلف روایت می‌کند. نکته جالب این است که معروفی این رمان را در شرایطی نوشت که با فشارهای سیاسی و شخصی متعددی دست‌وپنجه نرم می‌کرد، اما توانست اثری خلق کند که جهانیان را به تحسین واداشت.
۷. فلسفه خاص نویسندگی
معروفی معتقد بود که نویسندگی، نوعی گریستن است؛ «مثل اشک، دست خود آدم نیست.» او نویسندگان را به دو دسته تقسیم می‌کرد: کسانی که مثل مارکز، با برنامه‌ریزی و ساعت کار منظم می‌نویسند، و کسانی که مثل کافکا، با درد و رنج و شرایط اجتماعی، اثری خلق می‌کنند. او خود را در دسته دوم می‌دید و می‌گفت که گاهی شب‌ها پشت میز می‌نشیند و تنها یک خط می‌نویسد، اما گاهی ۳۰ صفحه را یک‌باره به نگارش درمی‌آورد.
۸. تلاش برای احیای کانون نویسندگان از طریق مجله گردون
معروفی در سال ۱۳۶۹، مجله ادبی «گردون» را تأسیس کرد و از طریق آن، به احیای فعالیت کانون نویسندگان ایران کمک کرد. این مجله، با ایجاد «جایزه قلم زرین گردون»، نقش مهمی در تشویق نویسندگان جوان ایفا کرد. انتشار بیانیه «ما نویسنده‌ایم» در سال ۱۳۷۱، یکی از دستاوردهای مهم این مجله بود که ندای آزادی بیان را بار دیگر بلند کرد.
۹. عشق به تجربه و رد آموزش آکادمیک برای نویسندگی
معروفی معتقد بود که نویسندگی و روزنامه‌نگاری را نمی‌توان در دانشگاه آموخت. او می‌گفت: «برای روزنامه‌نگار شدن، باید کار کرد و تجربه کرد.» او تجربه همکاری با اسماعیل جمشیدی در مجله گردون را نقطه عطفی در یادگیری روزنامه‌نگاری خود می‌دانست و تأکید داشت که عشق و تجربه، از هر مدرک دانشگاهی ارزشمندترند.
۱۰. امید در دل تلخی
با وجود تلخی بسیاری از آثار معروفی، او همیشه بذر امید را در داستان‌هایش می‌کاشت. در «سمفونی مردگان»، شخصیت‌های المیرا و سهراب، نماد ادامه حیات و امید به آینده‌اند. او در مصاحبه‌ای گفته بود: «من پر از امید هستم. پایان همه کتاب‌هایم هم امید است.» این دیدگاه، نشان‌دهنده روحیه مقاوم و نگاه مثبت او به زندگی، حتی در دشوارترین لحظات، بود.
۱۱. ازدواج با یک هنرمند
عباس معروفی با اکرم ابویی، نقاش و هنرمند ایرانی که در آلمان تحصیل کرده بود، ازدواج کرد و صاحب یک دختر شد. اگرچه اطلاعات زیادی درباره زندگی شخصی او در دست نیست، اما این پیوند با یک هنرمند، نشان‌دهنده اشتراک روحی و فکری او با دنیای هنر بود.
۱۲. تأثیر غربت بر آثارش
معروفی معتقد بود که آثار نوشته‌شده در تبعید، گویی ریشه در آب دارند و باید در خاک وطن کاشته شوند تا شاخ‌وبرگ دهند. او از «بوف کور» صادق هدایت به‌عنوان مثالی یاد کرد که در بمبئی نوشته شد، اما در ایران به اوج رسید. این دیدگاه، نشان‌دهنده دلتنگی عمیق او برای وطن و باور به تأثیر فرهنگ ایرانی بر آثارش بود.
۱۳. مبارزه با نقض کپی‌رایت
معروفی در مصاحبه‌ای با حسرت گفت که در سراسر جهان، آثارش از حقوق کپی‌رایت برخوردارند، جز در ایران. او از تجربه‌ای گفت که یک کمپانی سوئیسی برای اقتباس «سمفونی مردگان» به یک سریال و فیلم سینمایی، با او تماس گرفت و با رعایت تمام ضوابط قانونی، خواستار اجازه او شد. این موضوع، نشان‌دهنده احترام جهانی به آثار او و در عین حال، مشکلات او در ایران بود.
۱۴. آخرین کلمات درباره سرطان
وقتی معروفی در سال ۱۳۹۹ از ابتلایش به سرطان خبر داد، با اشاره به گفته سیمین دانشور نوشت: «غصه یعنی سرطان! غصه نخوری یکوقت، معروفی! و من غصه خوردم.» این کلمات، عمق درد و رنجی را که در سال‌های تبعید تحمل کرده بود، به‌خوبی نشان می‌دهند. او در نهایت، در ۱۰ شهریور ۱۴۰۱، در ۶۵سالگی درگذشت، اما میراث ادبی‌اش همچنان زنده است.
سخن پایانی
از اینکه تا پایان این سفر ادبی با ما همراه بودید، بی‌نهایت سپاسگزاریم. در این نوشتار، کوشیدیم تا با نگاهی عمیق و جامع، زندگی و آثار عباس معروفی، این اسطوره ادبیات ایران، را به شما معرفی کنیم. امیدواریم که مطالعه این مقاله، نه‌تنها شما را با زوایای پنهان زندگی این نویسنده بزرگ آشنا کرده باشد، بلکه لذتی عمیق از غرق شدن در دنیای ادبیات به شما بخشیده باشد. عباس معروفی، با قلمش، جهانی ساخت که تا ابد در قلب ما زنده خواهد ماند.
