معرفی انواع ادویه | لیست ادویه های مخصوص هر غذا

هر آشپز باتجربه می داند که طعم واقعی غذا فقط به مواد اولیه بستگی ندارد بلکه راز آن در ادویه های درست و ترکیب هوشمندشان است. ادویه های ترکیبی، مجموعه ای از عطرها و مزه هایی هستند که از دل فرهنگ ها و اقلیم های گوناگون به دست آمده اند و تاریخ چشایی ملت ها را روایت می کنند.

هر قاشق از این ادویه ها، یادآور سفری میان ذائقه هاست؛ سفری که امروز طعم آن را در خورشت ها، پلوها و حتی خوراک های مدرن تجربه می کنیم. به همین خاطر ما در این مطلب از تاپ ناز تصمیم داریم انواع ادویه های پرکاربرد در حوزه آشپزی را که رنگ بوی خاص و متفاوتی به غذاها می دهند معرفی نماییم.

انواع ادویه ها و کاربرد آنها 

ادویه ها از بخش های مختلف گیاه مانند دانه، پوست، برگ یا ریشه گرفته می شوند و نقشی اساسی در طعم، رنگ و عطر غذاها دارند. هر نقطه از جهان متناسب با شرایط اقلیمی خود ادویه های خاصی دارد، اما برخی از آنها مانند زردچوبه، دارچین و فلفل، پای ثابت بیشتر آشپزخانه ها هستند.

در ایران نیز از گذشته ادویه فقط چاشنی غذا نبوده، بلکه نوعی درمان طبیعی برای بیماری ها و مشکلات گوارشی محسوب می شده است. در ادامه رایج ترین ادویه ها و خواص شگفت انگیز هر یک را مرور می کنیم. 

زیره

زیره از آن دسته ادویه هایی است که هم عطر خوشایندی دارد و هم نقش درمانی مهمی در بهبود گوارش ایفا می کند. استفاده از آن در برنج، کوفته، خورش ها و غذاهای حاوی گوشت یا حبوبات باعث می شود هضم راحت تر شود و غذای سنگین، سبک و خوش بو به نظر برسد.

بهترین روش استفاده از زیره، تفت دادن مختصر آن در روغن یا افزودن آن به برنج در حال دم است تا عطر طبیعی اش به خوبی آزاد شود. ترکیب زیره با زردچوبه و فلفل سیاه یکی از حرفه ای ترین روش ها برای خوش طعم کردن غذاهای گوشتی است. 

فلفل سیاه

فلفل سیاه ادویه ای جهانی، پرکاربرد و شاه کلید تندی در آشپزی است. این دانه های سیاه کوچک، علاوه بر گرما و طعم قوی، به بهبود گردش خون و تحریک اشتها نیز کمک می کنند. فلفل سیاه اگر زیاد حرارت ببیند عطر خود را از دست می دهد.

پس بهتر است در دقایق پایانی پخت یا هنگام سرو به غذا افزوده شود. برای افزایش ماندگاری طعم، استفاده از فلفل سیاه درشت یا دانه کامل در خوراک های آبدار مانند آبگوشت توصیه می شود. زیرا در طول پخت، عطر آن به تدریج و دلنشین آزاد می شود.

زردچوبه

زردچوبه از خانواده زنجبیل است و ریشه های زردرنگ و معطر آن در مناطق گرمسیری مانند هند، ایران و تایلند رشد می کند. این ادویه خوش رنگ از دیرباز به عنوان طعم دهنده و رنگ دهنده طبیعی در خورش ها و برنج به کار می رفته است. زردچوبه رنگی درخشان شبیه زعفران دارد و عطر ملایمی ایجاد می کند.

خواص درمانی آن نیز چشمگیر است: کمک به هضم بهتر، تقویت سیستم ایمنی، کاهش التهاب مفاصل و حفظ سلامت قلب و مغز. همچنین ضمادی طبیعی برای کاهش التهاب های موضعی شناخته می شود. 

دارچین

دارچین از پوست خشک شده درختی استوایی به دست می آید. شاخه های گیاه پس از رشد، بریده و پوستشان خشک می شود و از آسیاب آن پودر دارچین حاصل می گردد. این ادویه خوش عطر در خوراکی های شیرین، انواع کیک و خورشت های گوشتی رایج است و به غذای ساده، گرمایی مطبوع می دهد.

دارچین منبعی غنی از مواد معدنی مانند کلسیم، پتاسیم و منیزیم است. خاصیت آنتی اکسیدانی آن به کاهش کلسترول بد و جلوگیری از بیماری های قلبی کمک می کند. دمنوش دارچین نیز نوشیدنی محبوبی برای فصل سرد به شمار می رود. 

زعفران

زعفران از کلاله های خشک شده گل بنفش رنگی به نام کروکوس به دست می آید و یکی از گران ترین ادویه های دنیا است. این ادویه رایحه ای لطیف و طعمی شیرین گونه دارد که در غذاهای برنجی، سوپ، خورش و دسر به کار می رود.

زعفران علاوه بر جلوه رنگ طلایی خاص خود، دارای خواص درمانی متعددی است؛ از جمله تقویت قلب، آرامش اعصاب، افزایش شادی و عملکرد ضدافسردگی. همچنین خاصیت ضدباکتریایی و ضدالتهابی دارد و سبب بهبود گردش خون و سلامت پوست می شود. 

مطلب مشابه: مارچوبه چیست؟ خواص این ادویه، انواع آن و ویژگی ها

گلپر

گلپر طعمی تند و عطری قوی دارد و معمولا روی باقالی گرم یا همراه عدس پلو، سیب زمینی و حتی دانه انار استفاده می شود. رنگ روشن و عطر نافذ آن، غذا را پرادویه تر و اشتها برانگیز می کند. گلپر حرارت بدن را بالا می برد و ضدنفخ قوی به شمار می رود.

مصرف متعادل آن برای بهبود گوارش، تقویت حافظه و از بین بردن باکتری های معده و روده مؤثر است. این ادویه حتی در صنایع آرایشی مانند صابون و دهان شویه نیز کاربرد دارد و به دلیل خواص ضدعفونی کنندگی، موجب طراوت دهان می شود. 

پول بیبر

پول بیبر یا فلفل حلب، ادویه ای محبوب در ترکیه و سوریه است که رنگ قرمز تیره و طعمی ملایم دارد. برخلاف فلفل قرمز تند، مزه ای میوه ای و کمی شور و روغنی دارد که از فرآیند خشک کردن سنتی آن ناشی می شود.

این ادویه را می توان برای مرغ، گوشت، استیک، انواع سالاد، ماکارونی و حتی آجیل استفاده کرد. پول بیبر علاوه بر طعم دلپذیر، سرشار از ویتامین و آنتی اکسیدان است و به بهبود بینایی، سلامت قلب، هضم غذا و افزایش متابولیسم کمک می کند. مصرف متعادل آن برای بدن گرما و نشاط به همراه دارد.

ادویه خورشتی 

این ادویه مخصوص خورش های ایرانی مثل قورمه سبزی، قیمه، فسنجان و خورش آلوست. طعم گوشت را متعادل کرده و عطر دلنشینی به غذا می دهد. ادویه خورشتی معمولاً از زردچوبه، دارچین، فلفل سیاه، پودر لیمو عمانی، زیره، پاپریکا، تخم گشنیز و سبزی خشک مانند نعناع یا مرزه تشکیل می شود. با این ترکیب، خورش حال و هوای اصیل ایرانی پیدا می کند و مزه آن تا مدت ها در ذهن می ماند. 

مطلب مشابه: انواع ادویه های زمستانه از دارچین تا زعفران و خاصیت هر کدام از این ادویه ها

ادویه پلویی 

ادویه پلویی برای پلوهای ترکیبی مانند عدس پلو، لوبیا پلو، سبزی پلو، زرشک پلو و باقالی پلو کاربرد دارد. این ادویه رایحه ای مطبوع به برنج می دهد و بعد از غذا احساس سبکی ایجاد می کند. ترکیبات آن معمولاً شامل دارچین، گل سرخ، زیره سیاه یا سبز، زعفران، هل و میخک است. بوی خوش این ادویه چنان به پلو جان می دهد که سفره ایرانی بدون آن ناقص می ماند. 

ادویه کاری 

ادویه کاری از محبوب ترین ترکیب ها در آشپزی هندی و پاکستانی است، اما در ایران هم طرفداران زیادی دارد. برای خورش، کباب، مرغ، ماهی، فلافل، کوکو، پیتزا و ماکارونی استفاده می شود. این ادویه از زردچوبه، زیره، فلفل قرمز، تخم گشنیز، هل، دارچین، فلفل سیاه، چیلی، زنجبیل و جوز هندی تشکیل می شود. کاری طعم گرم و تندی دارد و بهتر است قبل از مصرف کمی تفت داده شود تا عطر آن پخش گردد. 

ادویه مرغ و ماهی 

این ادویه برای از بین بردن بوی مرغ و ماهی و خوش طعم کردن آن ها استفاده می شود. ترکیب آن معمولاً شامل زردچوبه، فلفل سیاه، پودر سیر، سماق، پاپریکا، برگ بو، زنجبیل و رزماری است. رایحه قوی و مزه ملایم این ادویه باعث می شود گوشت سفید خوشبو، نرم و خوش طعم شود. 

ادویه ترکیبی ترشی 

این ادویه مخصوص ترشی های ایرانی است، مثل ترشی مخلوط یا ترشی بندری، و به ترشی ها طعم ماندگار و تند می دهد. ترکیب آن شامل گلپر، تخم گشنیز، دارچین، زیره، جوز هندی، فلفل سیاه، رازیانه و سبزی های خشک مانند مرزه، ترخون و نعناع است. با این ترکیب ترشی خوش رنگ تر، معطرتر و خوش طعم تر می شود. 

مطلب مشابه: معرفی تمام ادویه های پر مصرف برای غذا (15 ادویه ضروری آشپزخانه)

ادویه کوکو و کتلت 

این نوع ادویه برای انواع کوکو و کتلت به کار می رود و غذا را خوش عطر و متعادل می کند. ترکیبات آن شامل زردچوبه، فلفل سیاه، پودر سیر، پودر پیاز، سماق، پاپریکا و سبزی خشک مثل نعناع و جعفری است. این ادویه برای غذاهای سرخ کردنی عالی است و طعم آن لطیف و دلپذیر است. 

ادویه سمبوسه 

برای سمبوسه های گوشت، مرغ یا سبزیجات استفاده می شود و حال و هوای سنتی و تند به غذا می دهد. ترکیب آن متشکل از فلفل سیاه، پودر سیر، زردچوبه، تخم گشنیز و پودر چیلی است. این ادویه طعم گرم و تند دارد و سمبوسه را خوش طعم و معطر می کند. 

ادویه آبگوشت 

در تهیه آبگوشت یا دیزی ایرانی از این ادویه استفاده می شود تا عطر و طعم اصیل آن حفظ شود. شامل زردچوبه، دارچین، فلفل سیاه، لیمو عمانی، زیره و پودر گل محمدی است. با این ترکیب ساده، آبگوشت خوش بو تر و گوشت آن نرم تر می شود. 

ادویه ماکارونی 

برای ماکارونی و پاستاهای خانگی کاربرد دارد و طعمی ملایم و خوش عطر به غذا می دهد. از زیره، آویشن، فلفل سیاه، پودر سیر، رزماری، ریحان، پونه و دارچین تشکیل می شود. این ادویه حال و هوای ایتالیایی به ماکارونی می دهد و باعث می شود طعم آن دلچسب تر شود. 

ادویه لازانیا 

طعم لازانیا با این ادویه بسیار دلپذیرتر می شود. ترکیبات آن شامل پودر سیر، فلفل سیاه، آویشن، رزماری، پونه و ریحان است. رایحه این ادویه، حال و هوای مدیترانه ای را به غذاهای فرپز می افزاید و لازانیا را خاص و معطر می کند. 

مطلب مشابه: طرز تهیه ادویه کاری در منزل و میزان دقیق ترکیبات آن

ادویه سیب زمینی تنوری 

برای سیب زمینی های تنوری، سرخ شده یا فست فودی مناسب است و طعم گرم و متعادل دارد. ترکیب آن معمولاً از نمک، آویشن کوهی، پاپریکا، جوز هندی و تخم گشنیز تشکیل می شود. این ادویه نفاخ بودن سیب زمینی را کم کرده و مزه آن را دلچسب تر می سازد. 

ادویه فلافل 

برای فلافل و خوراک های خاورمیانه ای از این نوع ادویه استفاده می شود که طعم تند و معطر دارد. ادویه فلافل شامل زیره، تخم گشنیز، فلفل سیاه، پودر سیر و پودر چیلی است. این ادویه به فلافل بوی خاص و طعم تندی می دهد که اشتها را بیشتر می کند. 

گرام ماسالا 

گرام ماسالا یا ادویه گرم، ترکیبی هندی است که در خورش ها و برانی ها استفاده فراوانی دارد. این ادویه از فلفل سیاه، دارچین، رازیانه، جوز هندی، تخم گشنیز، هل، زنجبیل، زیره، برگ بو، پاپریکا، میخک، گل سرخ، زردچوبه، بادیان و زیره سبز درست می شود. طعم آن گرم و تند است و برای غذاهای گوشتی و پلویی بسیار دلچسب است. 

ادویه تندوری 

ادویه تندوری برای مزه دارکردن مرغ و گوشت در غذاهای هندی استفاده می شود. ترکیبات آن شامل زنجبیل، پاپریکا، زیره، تخم گشنیز، زردچوبه، جوز هندی، فلفل قرمز و میخک است. این ادویه رنگی قرمز و عطری قوی دارد و غذا را خوش رنگ و تند می کند.

ادویه بربره 

ادویه بربره بیشتر در غذاهای اتیوپیایی و برخی خوراک های خاورمیانه استفاده می شود و عطر تند و گرمی دارد. در ایران کمتر شناخته شده اما در آشپزی جهانی جایگاه ویژه ای دارد. ترکیب آن از زنجبیل، زیره سبز، میخک، دارچین، هل، جوز هندی، فلفل سیاه و فلفل قرمز تشکیل می شود. این ادویه به غذا رنگ و طعمی جسورانه می دهد و برای خوراک های گوشتی، استیک و خورش های تند عالی است. 

ادویه زعتر

زعتر یکی از محبوب ترین ادویه های خاورمیانه است که در آشپزی عربی و ترکی کاربرد فراوان دارد. ترکیبات آن شامل آویشن، روغن زیتون، کنجد برشته، رازیانه، سماق، تخم گشنیز و نمک است و گاهی تخم مرزه و زیره هم به آن افزوده می شود. این ادویه را معمولاً روی نان، پنیر، سالاد، مرغ و کباب ترکی می پاشند. مزه ای ترش، شور و گیاهی دارد که غذا را جان دار و خوش عطر می کند. 

ادویه راس الحانوت 

راس الحانوت یا ادویه مراکشی، ترکیب محبوب شمال آفریقاست و بیشتر در غذاهایی مثل تاجین یا خورش های خاص استفاده می شود. این ادویه از جوز هندی، دارچین و زنجبیل تشکیل شده و گاهی پودر اسطوخودوس یا سبزی خشک هم به آن افزوده می شود. راس الحانوت مزه ای دلپذیر و توازن گرم و شیرین دارد و عطر آن فضای آشپزخانه را پر می کند. 

ادویه عثمانی 

ادویه عثمانی مخصوص غذاهای ترکی است و به خوراک هایی مانند مرغ، پیراشکی، سمبوسه و ماکارونی مزه ای اصیل می دهد. ترکیب آن شامل زردچوبه، زعفران، سماق، آویشن، پاپریکا، فلفل قرمز، فلفل سیاه، جوز هندی، زنجبیل، زیره و تخم گشنیز است. این ادویه از میراث آشپزی امپراتوری عثمانی مانده و غذا را معطر، رنگارنگ و پرطعم می کند. 

ادویه پنج ادویه 

این ادویه در آشپزی آسیایی، مخصوصاً چینی، برای گوشت و سبزی جات استفاده می شود. ترکیب آن از بادیان ختایی، میخک، دارچین، فلفل سیچوان و رازیانه تشکیل می شود. طعم شیرین و تندش غذا را جذاب و متفاوت می کند. گرچه در ایران مرسوم نیست، اما در غذاهای شرقی جایگاه مهمی دارد و بوی خاص آن خوردنی ها را اشتها آور می کند. 

ادویه تاس کباب 

این ادویه برای تاس کباب و خوراک های گوشتی با سبزی جات مناسب است و عطر ملایمی دارد. ترکیبات آن شامل زردچوبه، دارچین، فلفل سیاه، پودر گل سرخ و هل است. این ادویه باعث می شود گوشت نرم تر و خوش بوتر شود و طعم غذا توازن دلچسبی میان شیرینی و گرمی پیدا کند. 

ادویه بهارات (هفت ادویه عربی) 

ادویه بهارات در غذاهای عربی و کشورهای خلیج فارس محبوب است و گاهی در جنوب ایران نیز برای برنج یا گوشت به کار می رود. ترکیبات آن شامل فلفل سیاه، زیره، هل، تخم گشنیز، میخک، دارچین و جوز هندی است. مزه ای گرم و معطر دارد و غذا را رنگ و بویی خاص می بخشد که یادآور آشپزی عربستان و لبنان است. 

ادویه قیمه 

این ادویه مخصوص خورش قیمه ایرانی است و به آن طعمی لذیذ و خانگی می دهد. ترکیب آن گرد لیمو، زردچوبه، فلفل سیاه، نمک، زعفران و عصاره گوشت است. قیمه با این ادویه عطری تازه و مزه ای متعادل پیدا می کند و میان خورش های ایرانی، جایگاه خاص و ماندگاری دارد.

مطلب مشابه: ادویه هایی برای خوشمزه تر کردن لوبیا پلو (از دارچین تا ادویه کاری)