علت خستگی چشم یا آستنوپیا چیست و چگونه درمان می شود؟

خستگی چشم یا آستنوپیا عارضه ای است که حداقل همه افراد یکبار در زندگی آن را تجربه کرده اند. آیا تا حالا پیش آمده که به دلیل خستگی زیاد چشم ها درست از رانندگی بکشید و یا از پشت کامپیوتر خود بلند شوید. احساس فشار و خستگی در چشم ها برای افرادی که ساعت های متمادی مشغول کار با چشم هایشان هستند پیش می اید اما عارضه ای نیست که نتوان از آن بروز آن پیشگیری کرد.

استنوپیا بیشتر در افرادی روی می دهد که ساعت های متمادی با لپ تاپ یا کامپیوتر و یا حتی گوشی موبایل خود کار میکنند. پس این عارضه در عصر حاضر موضوع ناآشنایی است چون درصد زیادی از افراد ساعت های طولانی را به صفحه ی گوشی های هوشمند نگاه می کنند و همین موضوع باعث شده است تا این عارضه جدی گرفته شود. از این رو درمان ها و راهکارهای موثری هم برای پیشگیری از آن معرفی شده است.

خستگی چشم یا آستنوپیا چیست؟

خستگی چشم یا آستنوپیا Asthenopia یک احساس ناخوشایند و آزاردهنده است. این عارضه زمانی اتفاق می افتد که ماهیچه های چشم استراحت کافی نداشته باشند و نتوانند در برابر فعالیت زیاد از چشم محافظت کنند. زمانی که فرد به صورت مداوم از چشمان خود کار می کشد آبرسانی ضعیف می شود و احساس درد در چشم ها شروع می شود. خستگی در چشم ها ممکن است بر اثر عوامل مختلفی ایجاد شود که قرار گرفتن در معرض اشعه های مضر، تابش خیره کننده، آلاینده های هوا، رانندگی طولانی مدت، خواب ناکافی و … تنها چند مورد از این عوامل هستند.

آستنوپیا یک مشکل شایع چشمی است. این مشکل اغلب دلیل حادی برای ایجاد آن وجود ندارد. خستگی چشم گاها به دلیل خیره شدن طولانی مدت به صفحه کامپیوتر یا فشار آوردن به چشم برای دیدن در نور کم ایجاد می شود. اما در برخی موارد هم خستگی به دلیل عیوب انکساری چشم مانند دوربینی یا آستیگماتیسم ایجاد می شود.

اغلب درمان های دارویی چندانی برای این بیماری معرفی نشده اند چون با استراحت چشم ها، این مشکل رفع می شود. اما زمانی که بیماری یا هر مشکل دیگری باعث ایجاد این عارضه شود دیگر درمان های خانگی موثر نیست و باید برای رفع بیماری پیش زمینه ای اقدام کرد. بیشتر افرادی که با مشکل خستگی چشم مواجه هستند و اغلب آن را نادیده می گیرند. این نادیده گرفتن باعث فشار بیشتر روی چشم ها می شود و ممکن است باعث ایجاد مشکلات جدی تری شود. پس اگر دچار یکی از حالت های خستگی چشم هستید حتما به پزشک متخصص چشم مراجعه کنید.

مطلب مشابه: علائم میگرن چشمی + دلایل ابتلا به این بیماری و مشکل چشمی

علت خستگی چشم چیست؟

خستگی چشم یا آستنوپیا عارضه ای نگران کننده و جدی نیست و اغلب با استراحت دادن چشم ها رفع می شود. البته زمانی که علت ایجاد خستگی جدی نباشد می توان با تغییر سبک زندگی نسبت به رفع آن اقدام ست. اما زمانی که یک فرد به صورت مداوم دچار این مشکل شود باید برای شناخت علت دقیق آن اقدام کرد. به طور کلی خستگی در چشم می تواند به دلیل یکی از موارد زیر باشد.

• خستگی عضلانی چشم
• خستگی و خشکی چشم
• خستگی چشم دیجیتال
• خستگی چشم و دوبینی
• مطالعه زیاد و طولانی مدت
• کرونا
• بیماری های چشمی

خستگی عضلانی چشم

خستگی چشم یا آستنوپیا گاها به دلیل ضعیف شدن ماهیچه های چشم اتفاق می افتد. عضله مژگانی که در داخل چشم قرار دارد مسئول تنظیم لنزهای چشمی است. با این عضلات می توان روی اجسام دور و نزدیک تمرکز کرد. استفاده بیش از حد از این عضله و تمرکز بیش از حد روی اجسام مجاور باعث می شود تا انقباض و شل شدن عضلات مژگانی به درستی انجام نشود. این عارضه منجر به دشوار شدن دید و تنظیم لنز می شود.

در چشم ها مجموعه ای از ماهیچه های خارج چشمی هم وجود دارند که وظیفه ی دیدی پایدار و شفاف و بدون فشار را برعهده دارند. این عضلات خارج چشمی با تمرکز بر روی تصویر از دوبینی جلوگیری می کنند. اما زمانی که فرد به صورت طولانی مدت روی یک تصویر تمرکز می کند. به ماهیچه فشار زیادی وارد می شود. از آنجا که هر ماهیچه ای برای کسب انرژی لازم نیاز به استراحت دارد. در نتیجه ماهیچه چشمی هم با کار بیش از حد چشمی ضعیف می شود و منجر به خستگی چشم می شود. تداوم این وضعیت نگران کننده است و باید زود کنترل شود.

خستگی و خشکی چشم

عارضه ی خشکی چشم می تواند منجر به خستگی چشم یا استنوپیا شود. اگر سطح چشم به اندازه کافی روغن کاری نشود و نتواند روی اشیا تمرکز کند. در واقع در این عارضه اشک کافی برای مرطوب نگه داشتن محیط چشم تولید نمی شود. بدین معنی است که لایه سطحی چشم در معرض پارگی است و ترمیم این لایه هم توسط خود چشم به راحتی امکان پذیر نیست. در نتیجه چشم دچار خشکی و خستگی می شود.

چشم دیجیتال

یکی از شایع ترین دلایلی که باعث خستگی چشم یا استنوپیا می شود خستگی چشم دیجیتال است. حتما برای شما بارها پیش آمده که هنگام فیلم دیدن یا کار با کامپیوتر و موبایل هوشمند خود دچار خسته شدن چشم ها شده ایدو این مشکل زمانی بروز پیدا می کند که روشنایی صفحه نمایش مدیریت نشده است یا نوردهی محیط مناسب نیست. از این رو انرژی چشم به دلیل تابش نور زیاد یا کم کاهش پیدا می کند.

برای پیشگیری از این خستگی شایع لازم است که افراد نور صفحه نمایش گوشی های هوشمند یا لب تاب و تلویزیون خود را مرتبا تنظیم کنند تا مطابقت بهتری با نور چشم ها داشته باشد. کار کردن با کامپیوتر و لب تاب به صورت مداوم می تواند سلامت چشم ها را به خطر بیندازد از این رو لازم است که مرتبا چشم ها استراحت کنند و نور این صفحه نمایش ها متناسب با راحتی چشم ها تنظیم شود. یکی دیگر از علت هایی که باعث ایجاد خستگی چشم می شود نگاه کردن به نورهای مهتابی یا همان فلورسنت است که باید از این کار خودداری کنید.

مطلب مشابه: “آستیگماتیسم” چشم چیست درمان و علائم این مشکل چشمی

دوبینی عاملی برای خستگی چشم

دوبینی و خستگی چشم یا استنوپیا دو مشکل هستند که رابطه دو سویه با هم دارند. در برخی موارد ممکن است خستگی چشم منجر به دوبینی شود و گاها هم دوبینی باعث ایجاد خستگی می شود. دوبینی ممکن است در اثر صرع، مصرف مواد افیونی، مصرف داروهای خاص، مسمومیت با الکل، تشنج، بنزودیازپین، صدمات وارد شده به سر مانند ضربه مغزی و … ایجاد شود. اگر علامت های خستگی و دوبینی با استراحت چشم ها در کوتاه مدت رفع نشوند باید برای بررسی های دقیق تر به پزشک متخصص چشم مراجعه کرد.

خستگی چشم هنگام مطالعه

خستگی چشم یا استنوپیا حین مطالعه تقریبا مشابه خستگی هنگام کار با لوازم الکترونیکی مانند لب تاب و کامپیوتر است. با توجه به اینکه کتاب همانند صفحه نمایش های هوشمند از خود نوری ندارد در نتیجه باید نور محیط را به خوبی برای مطالعه تنظیم کرد. برای جلوگیری از خسته شدن چشم ها حین مطالعه باید نور از پشت سر به کتاب بتابد و مستقیما روی چشم ها نوری نتابد.

تاثیر کرونا روی خستگی چشم

با همه گیر شدن ویروس کرونا در سطح جهانی برخی از علائم این بیماری هم در چشم ها خود را نشان دادند. خستگی چشم در بیمارانی که به کرونا مبتلا می شدند دیده می شود. از آنجا که یکی از علائم شایع کرونا قرمزی و خارش چشم ها بود در نتیجه بیماران کرونایی به ورم ملتحمه چشم بیشتر مبتلا می شدند. این ورم یکی از دلایل اصلی برای خسته شدن چشم ها است. اگر دچار کرونا هستید و همزمان چشمانتان خسته می شود دنبال بیماری های دیگر نباشید.

بیماری های چشم دلیلی برای خستگی چشم

زمانی که در اثر بیماری های شایع چشمی از قبیل دوربینی، نزدیک بینی و آستیگماتیسم نور به خوبی روی عدسی چشم منعکس نشود فرد دچار خستگی چشم یا استنوپیا می شود. این خستگی در زمانی که نور کم یا زیاد است بیشتر دیده می شود. بیماری های دیگری از قبیل گلوکوم چشمی، آب مروارید و آمبلیوپی هم می تواند باعث خستگی چشم شوند.

بیماری های چشمی باید سریعا تشخیص داده شوند و درمان های موثر برای آن ها شروع شود. چون خسته شدن چشم ها تنها بخش کوچکی از عوارض این بیماری ها هستند که تداوم این بیماری ها می توانند باعث ایجاد مشکلات جدی تر شوند.

علائم آستنوپیا یا خستگی چشم

علائم خستگی چشم یا استنوپیا با توجه به شدت این مشکل متفاوت است. دنبال کردن علائم می تواند به تشخیص میزان خفیف یا شدید بودن این مشکل کمک کند. به طور کلی خستگی چشم با علائم زیر همراه است:

• دوبینی مکرر
• تاری دید یا تحریف دید
• تغییر رنگ چشم ها به رنگ قرمز یا صورتی
• احساس گرما و درد حین بسته شدن چشم ها
• احساس خشکی در چشم ها
• تجربه سردرد
• چشمان اشک آلود
• احساس سفتی در شقیقه ها، گردن و پشت سر
• سنگین شدن سر و چشم

بیشتر این علائم با استراحت دادن چشم ها رفع می شوند. اما تکرار مداوم یک علائم به احتمال زیاد ناشی از بیماری های دیگری از قبیل میگرن است. بهتر است قبل از اینکه سراغ درمان های پزشکی و خودسرانه بروید ابتدا از ایجاد این مشکل مطمئن شوید بعد مراحل ابتدایی را درمان را با روش های خانگی شروع کنید.

درمان‌ های خانگی موثر برای رفع خستگی چشم

خستگی چشم یا آستنوپیا یک مشکل خطرناک و جدی نیست که نیاز به جراحی یا روش های درمان دارویی داشته باشد. علائم این مشکل نگران کننده نیستند و فرد به راحتی می تواند با تغییر سبک زندگی از ایجاد این مشکل جلوگیری کند و یا در صورت وجود آن را رفع کند. حدود 90 درصد افرادی که خستگی چشم دارند با روش ها خانگی درمان می شوند. اما زمانی که مشکل جدی باشد و خستگی با روش های خانگی رفع نشود باید به پزشک متخصص چشم مراجعه کرد. روش های زیر به خوبی می توانند علائم خستگی چشم را بهبود ببخشند:

• مالش دادن چشم ها با یک دستمال شستشوی گرم
• استفاده از عینک طبی برای کار با کامپیوتر
• استفاده از چای کیسه ای
• تنظیم نور
• ورزش های چشمی
• ایجاد وقفه در فعالیت های چشم
• مصرف ویتامین ها
• استفاده از قطره های چشمی
• مالش دادن یک دستمال شستشوی گرم بر روی چشم‌ها

مطلب مشابه: مشکل خستگی چشم + روش های جلوگیری از خسته شدن چشم

راهکارهای ساده برای بهبود خستگی چشم

برای تسکین خستگی چشم یا استنوپیا می توانید یک حوله مرطوب با دمای ولرم را روی چشم ها قرار دهید. این کمپرس باعث افزایش رطوبت چشم ها، تسکین درد، افزایش جریان خون و آرام کردن اسپاسم عضلانی می شود.

تنظیم نورها و صفحه نمایش دستگاه برای بهبود خستگی چشم

می توانید میزان نور را برای تماشای هر چیزی به درستی تنظیم کنید تا دچار خستگی چشم یا استنوپیا نشوید. مثلا برای تماشای تلویزیون نیازی به نور محیطی بسیار زیاد نیست. اما برای کتاب خواندن باید نور کافی در پشت سر و به سمت صفحه کتاب وجود داشته باشد. تنظیم نمودن نور مطابق با کاری که انجام می دهید باعث می شود تا چشم ها دیرتر خسته شوند.

استفاده از عینک کامپیوتری برای بهبود خستگی چشم

اگر به صورت مداوم با کامپیوتر کار می کنید و احتمال خستگی چشم یا استنوپیا در شما زیاد است. می توانید برای رفع این مشکل از عینک های طبی مخصوص استفاده کنید.

برخی از عینک های طبی مجهز به لنزهایی هستند که به استفاده کننده کمک می کنند تا فوکوس را با سرعت زیاد بین فواصل نزدیک، میانی و دور تغییر دهد. عینک ها باید مخصوص کار با کامپیوتر باشند تا در رفع خستگی چشم موثر باشند.

قرار دادن کف دست روی چشم ها برای رفع خستگی چشم

قرار دادن کف دست ها روی چشم های یک روش درمانی موثر است که توسط ویلیام بیتس ابداع شد. این روش درمانی تاثیری روی اصلاح بینایی دارد. اما در کاهش خستگی چشم موثر عمل می کند. می توانید دست های خود را کامل بشویید و کف دست های تمیز را روی چشم های قرار دهید. این عمل برای آرامش چشم ها انجام می شود و نباید هیچ گونه فشاری روی چشم ها وارد شود.

استفاده از چای کیسه‌ای برای رفع استنوپیا

چای کیسه ای را می توانید به عنوان یک کمپرس سرد آرام بخش برای رفع خستگی چشم و استنوپیا استفاده کنید. برای این کار می توانید کیسه چای را داخل یخچال بگذارید و وقتی خنک شد آن را روی چشم ها قرار دهید تا ورم و خستگی آنها از بین برود.

ورزش‌ های چشمی روشی برای رفع خستگی چشم

ورزش های چشمی روشی عالی برای رفع خستگی هستند. می توانید در فاصله چند سانتی انگشت خود را بگیرید و روی آن تمرکز کنید. بعد می توانید فوکوس را در فاصله دور انجام دهید و دوباره روی انگشت تمرکز کنید با این حرکت می توانید خستگی چشم ها را رفع کنید. تمرین بعدی این است که چشم های خود را ببندید و آن ها را به سمت بالا و پایین و چپ و راست حرکت دهید.

ایجاد وقفه در فعالیت چشم

استراحت دادن به چشم ها باعث بهبودی خشکی چشم یا آستنوپیا می شود. می توانید از قانون ۲۰-۲۰-۲ پیروی کنید. به این معنی که اگر 20 دقیقه در فاصله 20 سانتی متر با چشم هایتان فعالیت کردید 2 دقیقه به آن ها استراحت دهید.

قطره برای درمان خستگی چشم

برای تسکین خشکی چشم یا آستنوپیا می توان از قطره های چشمی مانند اشک مصنوعی استفاده کرد. این قطره ها بدون مجوز پزشک هم قابل استفاده هستند و می توانند رطوبت چشم را حفظ کنند.

ویتامین‌ های موثر برای بهبود خستگی چشم

به طور کلی کمبود ویتامین ها روی سلامت عمومی بدن تاثیر می گذارند. ممکن است خستگی چشم یا آستنوپیا هم در اثر کمبود ویتامین ها به وجود بیاید. اگر بدن خود را غنی از ویتامین ها کنید احتمال اینکه دچار درد چشم و خستگی چشم شوید کمتر است. ویتامین های زیر نقش به سزایی در سلامت چشم ها دارند:

ویتامین A: برای حفظ قرنیه شفاف

ویتامین E و C: محافظت از سلول های چشم در برابر رادیکال های آزاد

ویتامین های B6، B9 و B12: کاهش سطح هموسیستئین و جلوگیری از ایجاد بیماری شایع چشمی AMD

نحوه تشخیص خستگی چشم یا استنوپیا

تشخیص خستگی چشم یا استنوپیا از سایر اختلالات بینایی بسیار اسان است. این مشکل اغلب به صورت موقتی روی می دهد و بعد از چند دقیقه بستن چشم ها رفع می شود. معمولا زمانی که فرد روی صفحه نمایش یا دیگر اشیاء تمرکز می کند ممکن است دچار این حالت شود. اما اگر به صورت مداوم دچار خستگی چشم ها شود ممکن است دارای اختلالات بینایی باشد و نیاز به درمان داشته باشد. اگر علائم آستنوپیا با درد، تهوع، سوزش چشم و … همراه باشد باید معاینات دقیق تر توسط چشم پزشک انجام شود.

تشخیص افتراقی خستگی چشم

گاها ممکن است برخی از بیماری ها علائم مشابهی با خستگی چشم استنوپیا داشته باشند. در این صورت در تشخیص خستگی دچار اشتباه می شوید. این بیماری ها عبارتند از:

میگرن

میگرن یکی از بیماری های شایعی است که با علائمی از قبیل خستگی، سردرد، درد چشمی، تحریک پذیری و حساسیت به نور همراه است. خستگی چشم می تواند باعث شروع سردردهای میگرنی شود. نشانه های میگرن با استراحت دادن چشم بهتر نمی شود. اما آستنوپیا با استراحت بهبود پیدا می کند.

سردردهای تنشی

سردردهای تنشی ممکن است همراه با خستگی چشم باشد. علائم این سردرد احساس فشار روی پیشانی و نواحی اطراف پشت سر است. این دردها گاها به قسمت پشت چشم و پلک هم کشیده می شود که با خستگی چشم اشتباه گرفته می شود. خستگی چشم با داروهای مسکن بهبود پیدا نمی کند اما سردردهای تنشی با مصرف استامینوفن یا ایبوپروفن رفع می شوند.

خستگی

خستگی کلی بدن و خواب آلودگی با خستگی چشم اشتباه گرفته می شود. زمانی که بدن دچار فرسودگی، خواب‌آلودگی و خستگی مفرط می‌شود با استراحت و خوابیدن این علائم رفع می شود. اما استنوپیا با استراحت چشم نه لزوما خوابیدن رفع می شود.

ورم ملتحمه ویروسی

این بیماری مصری با نام چشم صورتی هم شناخته شده است. در این بیماری قسمت سفیدی چشم یا ملتحمه صورتی رنگ می شود. از علائم این بیماری پوسته پوسته شدن اطراف چشم و پلک و احساس خارش و گاها درد است.