افسردگی بهاری چیست و چگونه می توانیم با آن مقابله کنیم؟
اگرچه خیلی ها معتقدند افسردگی فقط در روزهای سرد و تاریک سال به سراغمان می آید اما باید گفت که این داستان برای همه یکسان نیست. به عنوان مثال برخی از افراد هستند که با شروع فصل بهار درست در زمانی که دیگران پر از انگیزه می شوند، خود را ناگهان ضعیف تر از همیشه می بینند. این به این معنی است که شاد شدن طبیعت و رنگارنگ شدن منظره ها می تواند نه تنها به شادی، بلکه به بالا رفتن اضطراب و حتی غم هم منجر شود.
پس اگر شما یا نزدیکانتان در دچار افسردگی بهاری شده اید به طوری که خلق و خوی متفاوت و حس غریبی دارید، مطمئن باشید تنها نیستید. در واقع این یک موضوع شناخته شده است که راه و روش مدیریت خودش را دارد. از این رو آشنایی با علت های مربوط به افسردگی بهاری و شناخت علائم آن، اولین قدم برای عبور از این دوره و بازگشت به روزهای خوب است.
افسردگی بهاری چیست؟
افسردگی بهاری نوع خاصی از مشکل روحی و خلقی است که با آمدن فصل بهار و گرم تر شدن هوا سراغ بعضی ها می رود. خبر بد این است که این حالات ممکن است تا پایان فصل تابستان هم ادامه داشته باشند. برخلاف آنچه که خیلی ها فکر می کنند، تغییر فصل از زمستان به بهار برای همه پر از شادابی نیست. چراکه بعضی ها درست زمانی که برف ها آب شده و گل ها شکفته می شوند، دچار احساس بی انگیزگی، غم و گاهی نگرانی می شوند که شاید علت آن را هم نتوانند دقیق توضیح دهند. با این اوصاف این را بدانید که افسردگی بهاری به این معنا نیست که فرد دیگر قادر به لذت بردن از زندگی نیست. اما ذوق و انرژی اش کاهش می یابد و انجام کارهای ساده روزانه هم سخت تر می شود.
به طور کلی می توان گفت همه افراد نسبت به تغییرات فصلی واکنش یکسانی نشان نمی دهند. بعضی ها با ورود بهار و رفتن زمستان، انتظار دارند سرشار از حس خوب و انرژی بشوند اما بعضی افراد یکدفعه احساس کسالت می کنند. دلیل این مشکل چند عامل متفاوت است که با هم تداخل پیدا می کنند و باعث می شوند بدن و مغز برخی افراد دیرتر با شرایط جدید هماهنگ شوند.
چرا دچار افسردگی بهاری می شویم؟
دلایل مختلفی وجود دارند که ممکن است زمینه را برای بروز افسردگی فصلی فراهم کنند که از جمله آن ها می توان به مواردی از قبیل:
- بالا رفتن دمای هوا
- تغییر روز و شب
- افزایش آلرژی ها
- حتی فشارهای اجتماعی نقش اشاره نمود.
مثلاً افرادی که در زمستان به برنامه زندگی آرام و به دور از جنجال عادت کرده اند ممکن است به طور ناخودگاه با افزایش فعالیت های بهاری احساس غافل گیری یا حتی جا ماندن از اطرافیان را داشته باشند. خیلی ساده تر بگوییم همین که خورشید زمان بیشتری می تابد و نور آن به تمامی بخش های خانه ساطع می شود ممکن است همین حالت ساده بعضی افراد را دچار بی قراری کند. پس این را بدانید که افسردگی بهاری با این نشانه ها خود را بروز می دهد و چیزی شبیه به افسردگی معمولی است. اما نقطه شروع آن دقیقاً در فصل جوانه زدن و سرسبزی بهار دیده می شود.
بدن ما نسبت به تغییر میزان نور و دما بسیار حساس است. از آنجایی که در فصل بهار، ساعت های روشن روز بیشتر می شوند. در نتیجه ممکن است این موضوع روی هورمون هایی تأثیر بگذارد که کارشان تنظیم انگیزه و خواب است. وقتی این هورمون ها دچار نوسان می شوند فرد ممکن است دچار تغییرات خلق و خو گردد. همچنین، افزایش فعالیت اجتماعی، تغییر در روال کار، توقع دوستان و خانواده یا حتی فشارهای محیطی هر یک به نوبه خود می توانند زمینه را برای بروز افسردگی بهاری فراهم آورند. در ادامه شایع ترین علت های ایجاد این عارضه را با جزئیات بیشتری توضیح می دهیم:
تغییرات نور خورشید و ریتم شبانه روزی
همانطور که گفته شد در روزهای بهاری طول روز بیشتر می شود و خورشید مدت زمان طولانی تری در آسمان می ماند. این تغییر ساعت، چیزی نیست که بدن همه به راحتی با آن کنار بیاید. به عنوان مثال برخی افراد با این تغییر، دچار اختلال خواب می شوند و بدنشان ملاتونین کمتری را (هورمون خواب) تولید می کند. در چنین شرایطی وقتی ملاتونین کاهش پیدا کند، مدام احساس خستگی یا برعکس بی قراری در بدن ایجاد می شود که در پی آن توان تمرکز پایین می آید. از سوی دیگر، سروتونین که احساس شادی را برمی گرداند نیز تحت تأثیر این تغییرات قرار می گیرد و همین باعث ناامیدی و افسردگی در برخی می شود.
مطلب مشابه: افسردگی پس از ازدواج + روش های مقابله و درمان
تغییرات دمایی و اثرات بیولوژیکی
شاید کمی خنده دار به نظر آید اما تغییرات دمایی یکی دیگر از علت های شایع بروز افسردگی فصلی می باشد. افزایش سریع دما در اوایل بهار می تواند برخی را شادتر کند اما بدن بعضی ها با این روند کنار نمی آید. این تغییر ناگهانی باعث ضعف جسمی، بی حالی و حتی خواب آلودگی می شود. بالا رفتن دما اگر با گرده افشانی گیاهان و آلرژی همراه باشد، احساس پریشانی و افت انرژی را تشدید می کند.
همچنین دمای بالاتر می تواند بخشی از هورمون ها و کارکرد بیولوژیک عادی بدن را بهم بریزد، بنابراین فرد همانطور که اطرافیان پرانرژی می شوند خودش را کم انرژی تر می یابد و از نظر روحی درگیر کسالت می شود.
تغییرات اجتماعی و فشارهای محیطی
همه ما می دانیم که با شروع فصل بهار معمولاً برنامه ها، مهمانی ها و رویدادهای بیشتری شکل می گیرند. از این رو خانواده ها و دوستان انتظار دارند که فرد شادتر باشد و در همه جمع ها پرانرژی ظاهر شود. همین توقع برای کسی که احساس خوبی ندارد یک فشار روانی بسیار سنگین می سازد. حتی برخی افراد به ویژه اگر زمینه اضطراب یا خجالت اجتماعی داشته باشند، به شدت تحت تأثیر این وضعیت قرار می گیرند. کم کم فرد ترجیح می دهد خودش را کنار بکشد و این انزوا باعث تشدید افسردگی می شود.
علائم ابتلا به افسردگی بهاری چیست؟
افرادی که دچار افسردگی بهاری می شوند نشانه هایی را تجربه می کنند که معمولاً با افسردگی معمولی تفاوت زیادی ندارد. اما فرقشان در این است که آغاز و تشدید آن ها با تغییر فصل همزمان می شود. معمولاً بعد از چند هفته، خود فرد یا اطرافیان متوجه می شوند که برخلاف فضای شاد اطراف، تمایل چندانی به فعالیت، زندگی روزمره یا شرکت در جمع ها وجود ندارد. این علائم گاهی آرام و تدریجی و گاهی ناگهانی و شدید هستند و هرگز نباید نادیده گرفته شوند. از جمله شایع ترین علائم و نشانه های افسردگی بهاری عبارتند از:
کاهش سطح انرژی
در افسردگی بهاری اول از همه سطح انرژی فرد پایین می آید. جالب است بدانید که این کم انرژی بودن حتی در صورتی که فرد به میزان کافی استراحت کرده باشد، خودش را نشان می دهد. به طوری که فرد مبتلا احساس می کند دائم به دنبال جایی برای استراحت کردن است یا انجام کوچک ترین کارها برای سخت تر شده است. حتی کار ساده مثل بلند شدن از رختخواب یا آماده شدن برای رفتن به محل کار هم تبدیل به چالشی بزرگ می شود. این کاهش انرژی گاهی باعث می شود فرد انگیزه ای برای دنبال کردن علایق خودش نداشته باشد.
اضطراب و بی قراری
یکی دیگر از نشانه های افسردگی بهاری، احساس بی دلیل اضطراب و بی قراری است. به طری که ممکن است ضربان قلب بالا رود یا حس کنید قرار نیست هیچ چیز خوب پیش برود. برای برخی افراد حتی نشستن در یک اتاق ساکت هم تحمل ناپذیر می شود و مدام احساس تعجیل و نگرانی دارند. این اضطراب به طور مستقیم به شرایط فصلی و فشارهای محیطی برمی گردد و می تواند با فکر کردن به موضوعات کوتاه مدت یا دوردست شدت بگیرد.
از دست دادن علاقه به کارهای روتین
افراد مبتلا به افسردگی بهاری اغلب انگیزه گذشته خود را برای انجام کارهای روزانه یا حتی سرگرمی های مورد علاقه شان از دست می دهند. آن ها ممکن است بی هدف ساعت ها در خانه بمانند و کم کم از مسئولیت ها و روابط اجتماعی فاصله بگیرند. حتی چیزهایی که قبلاً برای فرد هیجان بخش بود، حالا هیچ جذابیتی ندارد و این بی میلی کم کم به سایر جنبه های زندگی هم سرایت می کند.
مطلب مشابه: نشانه های افسردگی در دختران (شایع ترین عوامل ایجاد کننده افسردگی)
افزایش خشم و میل به خشونت
برخی از مبتلایان به اختلال افسردگی بهاری، با تغییر خلق وخو یا رفتارهای تند شناخته می شوند. معمولاً این افراد بدون دلیل دچار عصبانیت یا پرخاشگری نسبت به دیگران می شوند یا ممکن است کنترل بر هیجانات خود را از دست بدهند. این جمع شدن خشم ممکن است باعث درگیری با اطرافیان یا به وجود آمدن سو تفاهم های زیاد در جمع خانوادگی یا کاری شود. از این رو مهم است که اطرافیان نیز بیماری را بشناسند و بتوانند همدلی و کمک لازم را به فرد ارائه دهند.
اختلال در تمرکز
وقتی فردی درگیر افسردگی بهاری می شود معمولاً تمرکزش روی کار روزانه به شدت کاهش پیدا می کند. شروع یک پروژه جدید یا حتی تکمیل امور ساده مثل رسیدگی به درس یا محیط خانه دشوار می شود. شخص زمان زیادی را بی دلیل مقابل موبایل یا تلویزیون هدر می دهد و با وجود تلاش فراوان باز هم نمی تواند افکارش را منظم کند یا به خوبی تصمیم بگیرد.
تغییر اشتها
تغییر در میزان اشتها یکی دیگر از نشانه های افسردگی بهاری است. برخی افراد ناگهان تمایل زیادی به خوردن غذا یا خوراکی های شیرین پیدا می کنند و برخی دیگر اشتهایشان برای وعده های اصلی بسیار کم می شود. همه این تغییرات فیزیکی، در نتیجه اختلال روحی به وجود آمده است و می تواند در مدت کوتاهی منجر به تغییر وزن آشکار شود.
اختلال در خواب
اغلب مبتلایان دچار تغییر در کیفیت خواب می شوند. بعضی ها با تمام خستگی شب ها به سختی به خواب می روند یا مدام از خواب می پرند. برخی دیگر بیش از حد می خوابند ولی باز هم همیشه حس خستگی دارند. گاهی کابوس های شبانه و بی قراری موقع خواب باعث می شود روز بعد خسته تر و بی حوصله تر باشند.
مطلب مشابه: علائم افسردگی در نوجوانان؛ دلایل افسرده شدن و راهکارهای درمان
روش های پیشگیری از ابتلا به افسردگی بهاری
همه ما می دانیم که پیشگیری همیشه بهتر از درمان است و درباره افسردگی بهاری هم همین اصل صدق می کند. اگر بدانیم که گذر از زمستان به بهار گرچه امیدبخش است اما می تواند برای برخی افراد همراه با فشار روحی و استرس باشد، راحت تر با این تغییر کنار می آییم. پذیرش این واقعیت که هر تغییری در زندگی حتی اگر مثبت هم باشد، کمی استرس زا خواهد بود، به ما اجازه می دهد آرام تر و منطقی تر با احساسات ناخوشایند خود روبه رو شویم. حس های ناخوشایند دوره ای خواهند بود و خیلی زود با کمی توجه و مراقبت، جای خود را به شادی و انرژی دوباره می دهند.
به بهداشت خواب خود اهمیت بدهید
داشتن خواب منظم و کافی در هر فصلی اهمیت زیادی دارد اما در بهار به دلیل به هم خوردن ساعت خواب و تغییر میزان نور، اهمیت این موضوع دوچندان می شود. بهتر است اتاق خواب را تاریک و کمی خنک نگه دارید تا بدن بتواند خودش را با زمان جدید تنظیم کند. از وسایلی که باعث گرما یا روشنایی بیش از حد می شوند، استفاده نکنید و سعی کنید زمان مشخصی را برای خواب انتخاب کنید تا بدن این روند را منظم دنبال کند.
خود را در معرض نور آفتاب قرار دهید
یکی از بهترین و آسان ترین راه ها برای تنظیم ساعت بیولوژیکی بدن، قرار گرفتن در معرض نور خورشید است. اگر در ساعات آغازین روز امکان پیاده روی یا باز کردن پنجره ها را دارید حتماً این کار را انجام دهید تا بدن دوباره تعادل پیدا کند. نداشتن فرصت کافی برای نورگیری می تواند با وسایل نوردرمانی تعویض شود. کافی است روزانه ۳۰ دقیقه زیر نور یکی از این لامپ ها بمانید تا مقدار کافی از نور مورد نیاز بدن تأمین شود و انرژی ذهنی تان بالا برود.
جمع بندی
افسردگی بهاری نوعی اختلال خلقی است که همزمان با شروع بهار و تغییرات آب وهوایی به سراغ برخی افراد می آید. این مشکل برخلاف تصور عموم، فقط مربوط به فصل های سرد سال نیست و حتی با روشن تر و پرانرژی تر شدن روزها هم ممکن است فرد احساس غم، کسالت، یا بی انگیزگی کند. تغییرات نور، دما، فشارهای اجتماعی و تغییرات سبک زندگی از دلایل اصلی آن هستند. علائمی مثل کاهش انرژی، اختلال خواب، نداشتن انگیزه و گاهی اضطراب دیده می شود. شناخت این اختلال و مراقبت از سلامتی ذهنی و جسمی، کمک می کند این دوره به خوبی سپری شود. در صورت شدت علائم، بهتر است از کمک حرفه ای و راهکارهای ساده مثل نوردرمانی، تنظیم خواب و تغذیه سالم استفاده کنید تا کیفیت زندگی شما در روزهای بهاری حفظ شود.
مطلب مشابه: روش های درمان اختلال دوقطبی یا افسردگی شیدایی
